SĐT: 
I. LỜI MỞ
Liệu pháp miễn dịch đã nổi lên như một phương pháp hiệu quả để điều trị ung thư. Các nhà khoa học rất hy vọng vào những phương pháp điều trị mới này, sử dụng hệ thống phòng thủ của cơ thể để ngăn chặn ung thư.
Hiện nay, một số loại liệu pháp miễn dịch đã được sử dụng để điều trị một số loại ung thư nhất định và nhiều nghiên cứu đang được tiến hành để có thể tìm ra nhiều khả năng hơn.
II. LIỆU PHÁP MIỄN DỊCH UNG THƯ LÀ GÌ ?
Liệu pháp miễn dịch là phương pháp điều trị tăng cường khả năng phát hiện và tiêu diệt ung thư của hệ thống miễn dịch của chính bệnh nhân.
Các tế bào ung thư thường có đột biến giúp chúng thoát khỏi hệ thống miễn dịch. Thuốc liệu pháp miễn dịch được thiết kế để tăng cường sức mạnh chống ung thư của các tế bào miễn dịch nhằm giúp hệ thống miễn dịch chiếm ưu thế.
Mặc dù các nguyên tắc của liệu pháp miễn dịch đã có từ lâu, nhưng lĩnh vực này đã đạt được nhiều thành tựu tích cực trong thập kỷ qua do nhiều tiến bộ khoa học. Dựa trên kết quả thành công vang dội của một số thử nghiệm lâm sàng, Khoa học đã vinh danh liệu pháp miễn dịch ung thư là “Đột phá khoa học của năm” vào năm 2014. Các nhà nghiên cứu hy vọng họ có thể điều trị ung thư hiệu quả với ít tác dụng phụ hơn các phương pháp điều trị khác.
III. LIỆU PHÁP MIỄN DỊCH UNG THƯ HOẠT ĐỘNG THẾ NÀO ?
Bình thường, các tế bào phát triển và phân chia được những quá trình bên trong tế bào kiểm soát cho phép phân chia thêm hoặc ra lệnh ngừng phát triển. Khi sự kiểm soát không đạt, tế bào sẽ phát triển hỗn loạn. Những tế bào bất thường này có thể phát triển thành ung thư và xâm chiếm các cơ quan và mô khỏe mạnh, cuối cùng lan ra ngoài khu vực lân cận đến các bộ phận khác của cơ thể.
Là kết quả của đột biến, các tế bào ung thư có thể: Phát triển và phân chia ngay cả khi không có tín hiệu tăng trưởng từ cơ thể; Bỏ qua các tín hiệu “ngừng phát triển” từ cơ thể; Khả năng phân chia không giới hạn; Tránh khả năng tiêu diệt chúng của hệ thống miễn dịch; Kích thích cơ thể tạo nhiều mạch máu để cung cấp chất dinh dưỡng hơn; Khả năng di căn sang các bộ phận khác của cơ thể.
Bình thường, hệ thống miễn dịch, bao gồm các tế bào bạch cầu và các cơ quan và mô của hệ thống bạch huyết, chẳng hạn như tuyến ức, lá lách, amidan, hạch bạch huyết, mạch bạch huyết và tủy xương, sẽ phát hiện và tiêu diệt các tế bào bất thường và kiểm soát sự phát triển của các tế bào ung thư tiềm ẩn. .
Tuy nhiên, tế bào ung thư đôi khi có được những cách thông minh để tránh bị hệ thống miễn dịch phá hủy. Vì tế bào ung thư có nguồn gốc từ các tế bào bình thường nên hệ thống miễn dịch không phải lúc nào cũng nhận ra chúng là vật lạ. Tế bào ung thư cũng có thể lợi dụng những thay đổi về gen khiến chúng vô hình với hệ thống miễn dịch; chúng có thể chứa các protein “tắt” tế bào miễn dịch; hoặc chúng có thể thay đổi cách hệ thống miễn dịch phản ứng.
Để khắc phục điều này, các nhà nghiên cứu đã tìm ra cách giúp hệ thống miễn dịch phát hiện và tấn công các tế bào ung thư, giống như cách nó làm với virus, vi khuẩn hoặc các tác nhân xâm lược lạ khác.
IV. CÁC LOẠI LIỆU PHÁP MIỄN DỊCH UNG THƯ
Hiện nay có một số loại liệu pháp miễn dịch khác nhau được sử dụng để điều trị ung thư. Ba loại chính là chất ức chế điểm kiểm soát và liệu pháp miễn dịch tế bào.
1, Thuốc ức chế điểm kiểm soát miễn dịch (immune checkpoint inhibitors)
Nhiều liệu pháp miễn dịch ung thư dựa vào sự kích hoạt của tế bào T, loại tế bào miễn dịch có thể nhận ra các dấu hiệu cụ thể trên tế bào khối u và tấn công chúng. Một cách để tế bào ung thư thoát khỏi tế bào T là gửi tín hiệu sai đến “điểm kiểm soát” của tế bào miễn dịch để khiến chúng trông như tế bào vô hại. Một nhóm thuốc được gọi là chất ức chế điểm kiểm soát miễn dịch sẽ chặn các tín hiệu sai này, do đó hệ thống miễn dịch không bị đánh lừa để bỏ qua các khối u.
Khám phá này quan trọng đến mức vào năm 2018, nhà miễn dịch học người Mỹ James P. Allison và nhà miễn dịch học người Nhật Bản Tasuku Honjo đã cùng được trao giải Nobel cho công trình dẫn đến sự phát triển của chất ức chế điểm kiểm soát.
2. Liệu pháp miễn dịch tế bào
Một loại liệu pháp miễn dịch khác được gọi là liệu pháp miễn dịch tế bào sử dụng khái niệm “con ngựa thành Troy” để vượt qua ung thư. Các tế bào miễn dịch được lấy từ cơ thể bệnh nhân, được biến đổi trong phòng thí nghiệm và được thay thế trở lại cơ thể với số lượng lớn để giúp hệ thống miễn dịch chống lại ung thư.
Một ví dụ là liệu pháp tế bào T CAR, lấy tế bào T của bệnh nhân và thêm một gen gọi là thụ thể kháng nguyên khảm (chimeric antigen receptor) hay CAR. Khi các tế bào T đã biến đổi được đưa trở lại cơ thể dưới dạng tế bào T CAR, chúng sẽ được “siêu nạp” (supercharged) để nhận diện tế bào ung thư và chống lại chúng. Liệu pháp này mang đến cho người lớn và trẻ em mắc bệnh ung thư máu, chẳng hạn như bệnh bạch cầu và u lympho, một phương pháp điều trị mới đầy hứa hẹn. Trường Y khoa Đại học Chicago là cơ sở đầu tiên tại Illinois cung cấp liệu pháp này vào năm 2017.
3. Vaccine điều trị ung thư
V. LỢI ÍCH LIỆU PHÁP MIỄN DỊCH UNG THƯ
Liệu pháp miễn dịch đã nổi lên như một bước đột phá trong điều trị ung thư. Không giống như các hình thức điều trị khác, liệu pháp miễn dịch hấp dẫn vì nó có thể mang lại tiềm năng mang lại kết quả đáng chú ý với ít tác dụng phụ hơn nhiều.
Ngày càng có nhiều người mắc bệnh ung thư được hưởng lợi từ liệu pháp miễn dịch trong những năm gần đây, một số người đã thấy những phản ứng đáng kể và lâu dài với các phương pháp điều trị mới này. Trong một số trường hợp hiếm hoi, khối u của bệnh nhân ung thư giai đoạn cuối đã biến mất hoàn toàn sau khi điều trị bằng liệu pháp miễn dịch.
Mặc dù liệu pháp miễn dịch chủ yếu được sử dụng trong điều trị ung thư, nhưng nó cũng được sử dụng để điều trị các bệnh và rối loạn tự miễn. Các nhà nghiên cứu đang khám phá cách liệu pháp miễn dịch có thể được sử dụng cho các rối loạn di truyền, tình trạng viêm, đái tháo đường, bệnh tim mạch và y học tái tạo.
VI. TÁC DỤNG PHỤ CỦA LIỆU PHÁP
Liệu pháp miễn dịch có ít tác dụng phụ hơn hầu hết các phương pháp điều trị ung thư khác vì nó nhắm mục tiêu cụ thể vào hệ thống miễn dịch chứ không phải bất kỳ tế bào nào khác.
Tuy nhiên, một số bệnh nhân gặp phải các tác dụng phụ do phản ứng miễn dịch quá mức gây ra. Những tác dụng phụ này có thể ảnh hưởng đến bất kỳ mô hoặc cơ quan nào trong cơ thể và có thể từ nhẹ đến trung bình đến nghiêm trọng. Trong một số trường hợp, những tác dụng phụ này có thể đe dọa đến tính mạng.
May mắn thay, nếu các tác dụng phụ tiềm ẩn được phát hiện và xử lý sớm,hầu hết các trường hợp đều có thể kiểm soát an toàn bằng thuốc ức chế miễn dịch như steroid. Do đó, mọi bệnh nhân đang trải qua liệu pháp miễn dịch cần được theo dõi liên tục để phát hiện các tác dụng phụ hoặc phản ứng có thể phát triển.
Mặc dù liệu pháp miễn dịch có một số thành công đáng kinh ngạc, nhưng nó không hiệu quả đối với tất cả các loại khối u hoặc tất cả bệnh nhân. Không có hai loại ung thư nào giống nhau và các yếu tố di truyền, sinh học và môi trường có thể khiến một số người ít có khả năng đáp ứng với liệu pháp miễn dịch.
VII. THAM KHẢO
[Video 1] Liệu pháp miễn dịch trong điều trị ung thư
[Video 2] Liệu Pháp Miễn Dịch Trong Điều Trị Ung Thư
[1] Cancer immunotherapy
https://news.uchicago.edu/explainer/what-is-immunotherapy
[2] Can We Train the Immune System to Kill Cancer?
[3] Personalized Cancer Immunotherapy
https://blog.crownbio.com/personalized-cancer-immunotherapy
[4] Recent Advances and Challenges in Cancer Immunotherapy
https://www.mdpi.com/2072-6694/14/16/3972
[5] Emerging Trends in Immunotherapy for Cancer
https://www.mdpi.com/2079-9721/10/3/60
TS.BS Trần Bá Thoại
Ủy viên BCH Hội NỘI TIẾT VIỆT NAM