SỮA ĐẬU NÀNH: DINH DƯỠNG CAO, TỐT CHO SỨC KHỎE, KHÔNG GÂY VÔ SINH HAY NỮ HÓA !

I. LỜI MỞ

Cùng với ăn chay, trào lưu dùng sữa hạt đang rộ lên trong cộng đồng. Ngoài dùng cho các đạo hứu Phật giáo, nhiều người trưởng thành, cao tuổi, bà mẹ còn “cổ súy” lấy các loại sữa hạt để nuôi con với đồn thổi rằng sữa hạt tốt, an toàn hơn sữa động vật..

Đặc biệt, với sữa đậu nành, loại sữa hạt quen thuộc, dễ kiếm, dễ làm đứng hàng đầu trong các loại sữa hạt lại bị vu oan là gây nữ hoa, vô sinh cho nam giới, khiến quý ông quá sức hoang mang !

Bài viết đưa lại những thông tin khoa học dinh dưỡng phân tích, lý giải như thế nào ?

II. TỔNG QUAN VỀ SỮA HẠT

1. ĐỊNH DANH

Sữa hạt là tên gọi các loại thức uống chế biến từ các loại hạt thực vật. Vì thế, chúng ta có khá nhiều loại sữa “thực vật” với tên gọi theo loại hạt để chế biến như sữa đậu nành, sữa đậu phộng, sữa đậu xanh, sữa ngô (bắp)….

Và việc uống sữa hạt có tác dụng dinh dưỡng hoàn toàn tương tự như khi ăn các loại hạt chế biến ra chúng, khác nhau duy nhất là ở dạng lỏng nhũ tương thay dạng hạt rắn mà thôi.

Theo thành phần dinh dưỡng của các loại hạt, những loại sữa hạt được chia làm hai nhóm là: sữa hạt giàu chất béo, đạm (hạnh nhân, óc chó, các loại đậu…), và sữa hạt ngũ cốc (yến mạch, gạo lứt, khoai lang, ngô…).

2. ƯU ĐIỂM

Theo thành phần dinh dưỡng, các loại hạt có các ưu điểm như:

(1) Lượng chất bột đường (carb) từ 15-45%, thấp hơn trong ngũ cốc;

(2) Lượng chất đạm, đặc biệt trong đậu, khá cao, trung bình từ 7-35%,

(3) Lượng chất béo cao, đặc biệt axit béo không no nhiều nối đôi (polyunsaturated fat, PUF) như các axit omega-3, 6, 9,

(4) Nhiều chất xơ, (5) Nhiều vitamin, khoáng chất, và

(5) Nhiều chất chống oxy-hóa (anti-oxidants).

Vì thế, các nhà dinh dưỡng kết luận rằng sữa hạt là thức uống bổ sung dinh dưỡng rất tốt cho con người cả nam, phụ, lão, ấu.

3. NHƯỢC ĐIỂM

Cũng theo các phân tích về thành phần dinh dưỡng, các nhà khoa học lại chỉ ra các nhược điểm của sữa hạt là:

(1) Dù các loại hạt rất giàu chất đạm, nhưng đặc tính chung của các loại đạm thực vật là không “hoàn chỉnh” vì thường không có sự cân đối và thiếu các axit amin tối cần thiết (essential amino-acid) cho cơ thể, đặc biệt cho trẻ em đang phát triển, trưởng thành. Do đó, khi ăn nhiều đạm thực vật không cân đối cơ thể sẽ không tổng hợp được các protein cần thiết nên cơ thể khó phát triển hoàn chỉnh, cân đối,

(2) Cũng như các thức ăn gốc thực vật khác, sữa hạt “nguyên chất” sẽ không có vitamin B12, loại vitamin tối rất cần thiết để sinh tổng hợp huyết cầu tố, hemoglobin, Hb. Người uống sữa hạt thuần túy mà không bổ sung vitamin B12 chắc chắn sẽ bị thiếu máu nhược sắc,

(3) Trong sữa hạt có chứa các axit phytic sẽ gắn kết với calci, sắt, kẽm..Trẻ nhỏ uống sữa hạt sẽ bị thiếu calci, sắt, kẽm…có thể bị còi xương, thiếu máu dinh dưỡng.

III. SỮA ĐẬU NÀNH

1. GIÁ TRỊ DINH DƯỠNG

Đậu nành, đậu tương, đỗ tương, cũng là một loại thực phẩm dễ sản xuất, dễ chế biến thành nhiều món ăn, thức uống tại hầu hết các nước châu Mỹ, châu Á, trong đó có Đông Nam Á cũng như ở Việt Nam ta.

Trong 100 gamr hạt đậu nành khô có tới 36,49g chất đạm,19,94 g chất béo,30,16 g chất đường bột, 9,3g chất xơ thực phẩm , 277mg canxi và nhiều vitamin, khoáng chất khác nữa…

Đáng chú ý là trong thành phần chất đạm của hạt đậu nành cũng có một số các acid amin tối cần thiết (essential amino acid) như leucin, isoleucin, lysin, methionin, phenylalanin, tryptophan, valin. Vì thế, các thực phẩm làm từ đậu tương được xem là một loại “thịt chay” hay “thịt không xương” vì hàm lượng đạm thực vật dồi dào, có thể thay thế cho nguồn đạm động vật.

Từ hạt đậu nành, các đầu bếp có thể chế biến vô số món ăn, thức uống như bột đậu nành, đậu phụ, sữa đậu nành, tào phớ, nước tương hay ép lấy dầu đậu nành…

2. LỢI ÍCH SỨC KHỎE

Sữa đậu nành là một loại đồ uống rất dễ làm, có thể tự làm lấy tại gia đình hay dùng loại do các nhà sản xuất chế biến sẵn.

Sữa đậu nành tốt cho sức khỏe của con người vì:

* Sữa đậu nành không có đường latose nên có thể dùng cho người không dung nạp được đường latose, không uông được sữa động vật có lactose chiếm từ 4,5 đến 5%.

* Sữa đậu nành không có cholesterol nên rất tốt cho những người thừa cân, béo phì, rối loạn chuyển hóa lipid, đái tháo đường tăng huyết áp..Các nghiên cứu cho thấy những người thường xuyên uống sữa đậu nành có lượng triglyceride và lipoprotein trong máu thấp hơn, giúp ngăn chặn nguy cơ đột quỵ và là thức uống tuyệt vời hỗ trợ những người có tiền sử gia đình mắc hội chứng chuyển hóa.

* Axit chất béo Omega 3 và 6 cũng như chất chống oxy hóa trong đậu nành giúp bạn bảo vệ các mạch máu khỏi xơ vữa và co thể tránh stress oxy hóa….

* Isoflavon trong sữa đậu nành là một xenoestrogen rất tốt cho nữ giới vì nó làm đẹp da và giữ gìn dáng vóc, có thể coi là giải pháp hiệu quả để trị các triệu chứng mãn kinh,

* Sữa đậu nành có hàm lượng canxi cao nên có tác dụng phòng chống loãng xương rất tốt, nhất là đối với người cao tuổi. Những vị này nên chọn những sản phẩm sữa đậu nành có bổ sung vitamin D thì càng tốt.

IV. ĐÔI ĐIỀU BÀN LUẬN

Hiện nay, các loại sữa thực vật, đặc biệt là sữa đậu nành, ngày càng được ưa chuộng nhờ những ích lợi của nó. Sữa hạt hiện đang là nhóm sản phẩm có tốc độ tăng trưởng rất nhanh trên thị trường thế giới. Theo số liệu của Innova Market Insights, thị trường toàn cầu đối với sữa thực vật-sữa hạt sẽ lên đến 16,3 tỷ USD năm 2018, gấp hai lần mức 7,4 tỷ USD của năm 2010.

Nhờ thành phần dinh dưỡng giàu đạm, chất béo, vitamin, chất xơ, chất chống oxy-hóa, nói chung hạt và sữa hạt là nhóm thực phẩm có giá trị dinh dưỡng cao, rất tốt cho con người. Cũng vì giá trị dinh dưỡng “đặc biệt”, hạt và sữa óc chó được ví là “vua của các loại hạt”. Sữa ngũ cốc hoàn là một dạng “cháo lỏng” lương thực, có thể uống trực thay vì phải nhai nuốt như ăn bình thường, rất tiện dụng cho trẻ nhỏ ăn dặm, người già, người ăn chay. Để bù trừ ưu khuyết, hiện nay nhiều nhà chế biến đã cho ra những sản phẩm pha trộn: sữa hạt với sữa tươi hay sữa ngũ cốc.

Theo tôi, có ba vấn đề cần lưu ý

(1) một là sữa đạu nành cũng là một thức ăn gốc thực vật rất tốt cho con người. Đặc biệt, hỗn hợp sữa hạt pha với sữa tươi để bù đắp, bổ sung thành phần dinh dưỡng là một ý tưởng rất hay, khoa học. Tiến sĩ Anders Gustafsson, chuyên gia về ngũ cốc và hạt, Giám đốc Marketing Tetra Pak, khẳng định rằng sự kết hợp sẽ tận dụng nguồn protein từ sữa và chất dinh dưỡng từ các loại hạt, từ đó mang lại lợi ích tuyệt lời cho sức khoẻ;

(2) hai là sữa đậu nành gốc thực vật nên mang những nhược điểm như đạm thực vật không “hoàn chỉnh”, không có vitamin B12, thiếu calci, sắt, kẽm…. Do đó, khi dùng sữa hạt, đặc biệt cho trẻ nhỏ cần lưu ý các vấn đề này. GS.TS.BS Lê Thị Hợp, Viện trưởng Viện Dinh dưỡng cho rằng, không nên thay thế hoàn toàn sữa hạt cho sữa tươi vì “sữa tươi và sữa hạt khác nhau về thành phần nguyên liệu và giá trị dinh dưỡng”. Nên quan điểm rằng sữa hạt là thực phẩm chức năng, thức ăn bổ sung và sữa hạt thực chất là sữa “ăn chay”, vốn hạn chế với trẻ nhỏ, phụ nữ có thai, đang cho con bú và người bị bệnh; và

(3) ba là lưu ý vệ sinh an toàn thực phẩm, tránh dùng nhầm sữa giả, sữa “hóa chất” đang trôi nổi trên thị trường.

V. TÀI LIỆU THAM KHẢO

[1] Whole grains: an important source of essential nutrients

https://wholegrainscouncil.org/whole-grains-101/what-are-health-benefits/whole-grains-important-source-essential-nutrients

[2] Nuts and health

http://www.nutritionaustralia.org/national/frequently-asked-questions/general-nutrition/nuts-and-health

[3] Nut Nutritional Comparison Chart

https://www.thespruceeats.com/nut-nutritional-comparison-chart-1328752

[4] Best and Worst Nuts for Your Health

http://www.health.com/health/gallery/0,,20585485,00.html#should-you-go-nuts–0

[5] Nuts nutrition facts

https://www.nutrition-and-you.com/nuts_nutrition.html