Cá chiên là loài cá da trơn có râu, catfish, như cá trê, cá tra…nhưng sống ở các suối nước chảy xiết như cá lăng.
Ở miền Trung, hệ thống sông Vu Gia – Thu Bồn đoạn thượng lưu thường có dòng chảy ngắn và có độ dốc lớn, nhiều ghềnh thác, dòng sông thường uốn khúc, vận tốc nước chảy xiết qua nhiều dải đá ngầm nên rất thích hợp cho cá chiên và cá niên. Thủ phủ của chiên là khu vực thác Grăng, xã Tabhing, huyện Nam Giang, tỉnh Quảng Nam.
Tuy thuộc nhóm cá da trơn, nhưng da cá chiên không nhớt, mà hơi ram ráp với màu nâu xám hay vàng đậm, pha những vạch đen, rằn ri trên thân. Cái đầu trông rất cứng với góc cạnh trông rất “hầm hố”. Răng như răng cưa, nhiều hàng, nhọn và sắc. Râu ở hai mép to, trông như hai cái vây.
Thịt cá chiên rất ngon, có màu vàng ươm như ướp nghệ rất đẹp, lại rất thơm ngọt, thân không có xương dăm; cá có bộ lòng to, dày như bao tử heo, giòn sần sật; là đặc sản mà nhiều dân sành ăn săn tìm. Bên cạnh đó, các vây của nó cũng là món ngon khó cưỡng.
Vì có giá trị cao, giàu dinh dưỡng, chế biến được nhiều món ngon, nên ngày trước cá chiên được coi là vật phẩm quý hiếm, được săn lùng để đem về kinh cống tiến vua.
Theo đánh giá truyền miệng của giới sành ăn, cấp độ ngon của cá suối thì: “Nhất Niên, nhì Chiên, tam Chình, tứ Lấu”
Từ con cá chiên xù xì, thô lậu, các đầu bếp địa phương có thể chế biến rất nhiều món ngon đặc sản như nướng mộc (mọi), kho tiêu, kho tộ, lẩu, trộn, chiên…
Đặc biệt, món bao tử hay trứng cá chiên trộn với đọt cây thiên niên kiện thường được “tiếp thị” là tráng dương, bổ thận…giúp quý ông “sung sức” hơn !
Nếu có dịp về vùng cao đất Quảng, đặc biệt tham quan Cổng trời Đông Giang, quý khách nhớ đến thác Grăng, xã Tabhing, huyện Nam Giang, tỉnh Quảng Nam để vừa chiêm ngưỡng vẻ hùng vĩ của thác nước, và thưởng thức các món cá chiên độc đáo ở nơi này !
Trần Bá Thoại