I. LỜI MỞ
Virus HPV là loại virus chủ yếu lây truyền qua quan hệ tình dục với nhiều chủng khác nhau. Trong đó có một số chủng là nguyên nhân gây bệnh ung thư cổ tử cung và một số loại ung thư khác.
Bài viết cung cấp một số thông tin cần biết về loại virus này.
II. ĐỊNH DANH VIRUS HPV
Virus HPV (Human PapillomaVirus – virus u nhú ở người) là một loại virus gây ảnh hưởng đến da và niêm mạc. HPV lây truyền chủ yếu qua quan hệ tình dục và có thể gây ra các bệnh lý ở vùng sinh dục, hậu môn, và miệng.
Virus HPV là nguyên nhân chính gây ra ung thư cổ tử cung, cùng với một số loại ung thư khác như ung thư âm đạo, hậu môn và vòm họng.
- HPV nguy cơ thấp: Thường gây ra mụn cóc sinh dục nhưng ít có khả năng gây ung thư. Ví dụ như các type 6 và type 11.
- HPV nguy cơ cao: Có khả năng gây biến đổi tế bào, dẫn đến ung thư. Điển hình là các type 16, 18, và 12 type nguy cơ cao khác như 31, 33, 35, 39, 45, 51, 52, 56, 58, 59, 66, 68 chiếm tỷ lệ cao trong các trường hợp ung thư cổ tử cung.
III. NHỮNG BỆNH DO HPV GÂY RA
1- Ung thư cổ tử cung.
Mức độ nguy hiểm phụ thuộc vào type HPV mà người bệnh nhiễm phải, với hai nhóm chính:
– HPV nguy cơ cao: Các type HPV nhóm này, đặc biệt là type 16, 18, và 12 type nguy cơ cao khác, có khả năng gây biến đổi tế bào niêm mạc cổ tử cung và các vùng khác. Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, các thay đổi này có thể tiến triển thành ung thư. Type 16 và 18, và 12 type nguy cơ cao khác, được xác định là nguyên nhân của hơn 95% trường hợp ung thư cổ tử cung.
– HPV nguy cơ thấp: Các type như 6 và 11 thường gây ra mụn cóc sinh dục và ít có khả năng tiến triển thành ung thư. Tuy không đe dọa tính mạng, nhưng các tình trạng này có thể gây ra sự khó chịu và lo lắng cho người bệnh.
Điều nguy hiểm ở HPV là nhiều người nhiễm virus không có triệu chứng và không biết mình đã nhiễm, dẫn đến khả năng lây nhiễm rộng rãi và gia tăng nguy cơ phát triển ung thư nếu không được phát hiện sớm.
2.. Ung thư dương vật
HPV là nguyên nhân dẫn đến hơn 70% trường hợp ung thư dương vật và bệnh này có thể được chữa khỏi nhưng nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời dẫn đến ung thư tiến triển và di căn.
Đây là loại ung thư mà các tế bào khác thường tăng sinh, không kiểm soát được ở trên hoặc trong dương vật của nam giới, thường bắt đầu từ các tế bào da và có nguy cơ lan sang các cơ quan khác trong cơ thể.
.3. Ung thư hậu môn
Đa số các trường hợp nhiễm HPV đều lây truyền từ đường tình dục và có thể nhiễm ngay từ những năm đầu tiên khi quan hệ tình dục, vì vậy nếu có nhiều bạn tình thì nguy cơ nhiễm HPV sẽ càng cao. Không những lây qua đường tình dục khi quan hệ trực tiếp, những con đường lây nhiễm HPV còn có thể kể đến gồm:
- Con đường trực tiếp: qua da và niêm mạc của người bệnh trong đó đường tình dục là con đường lây chủ yếu. Dù là quan hệ tình dục đồng giới hay khác giới cũng đều có khả năng lây truyền trực tiếp HPV qua đường sinh dục, miệng và hậu môn.
- Từ da qua da, từ da sang niêm mạc hoặc từ niêm mạc sang niêm mạc thông qua dịch tiết của các tổn thương, nước bọt hoặc dùng chung khăn tắm, đồ dùng các nhân của người bệnh nhiễm HPV
- Ngoài ra, nếu mẹ nhiễm HPV cũng có thể lây truyền sang cho con trong quá trình chu sinh, dịch tiết nhiễm HPV của đường sinh dục từ mẹ thông qua niêm mạc mắt, miệng và đường hô hấp để xâm nhập vào cơ thể của trẻ đây cũng có thể là nguyên nhân của các bệnh lý tại đường hô hấp do HPV kéo dài như đa bướu gai hô hấp tái diễn…
V. DẤU HIỆU NHIỄM HPV
Hầu hết nhiễm HPV không có dấu hiệu hay triệu chứng và HPV cũng có thể tự đào thải 90% trong vòng 3 năm nếu tuân thủ các biện pháp dự phòng, số còn lại có thể tiến triển thành bệnh lý vì vậy các trường hợp phát hiện nhiễm nhiễm HPV chủ yếu là khi có dấu hiệu của các bệnh lý liên quan như sùi mào gà sinh dục , ung thư cổ tử cung, ung thư bộ phận sinh dục….
Vì vậy, bất cứ ai cũng đều có nguy cơ mắc bệnh và việc xét nghiệm HPV nhằm giúp con người phát hiện ra mầm bệnh đang ủ trong cơ thể. Từ đó, các chuyên gia Y tế sẽ có thể giúp bạn kiểm soát và điều trị nhằm tránh tiến triển thành bệnh ung thư cổ tử cung trong tương lai.
Các chuyên gia Y tế luôn khuyên các chị em phụ nữ cần thực hiện xét nghiệm HPV định kỳ, vì ung thư cổ tử cung là căn bệnh phổ biến ở phụ nữ, có nguy cơ dẫn đến phải cắt bỏ cổ tử cung. Ngoài ra, bệnh còn có thể di căn lên gan, xương,.. gây nguy hiểm đến tính mạng của người bệnh.
VI. CÁC PHƯƠNG PHÁP CHẨN ĐOÁN
1. HPV genotype Real-time PCR (HPV genotype 6 và 11):
Xét nghiệm này giúp phát hiện các type HPV gây sùi mào gà, mụn cóc sinh dục.
.2. HPV Genotype PCR hệ thống tự động: (HPV genotype 16, 18 và 12 type nguy cơ cao khác)
Xét nghiệm giúp phát hiện nguy cơ cao ung thư cổ tử cung.
.3. HPV Genotype PCR hệ thống tự động (HPV genotype 16, 18 và 12 type nguy cơ cao khác)
VII. CÁC VACCINE NGỪA HPV
Hiện nay tại Việt Nam có 2 loại vắc xin phòng HPV
1- Vaccine Gardasil 4
Có tác dụng phòng 4 type virus HPV là trong đó có 2 type nguy cơ cao gây ung thư cổ tử cung là 16, 18 và 2 type nguy cơ thấp gây bệnh lý mụn cóc sinh dục là 6,11. Vaccine được sản xuất bởi công ty Merck Sharp & Dohme (MSD)- Mỹ.
Vaccine Gardasil: trẻ em gái và phụ nữ lứa tuổi 9-26 tuổi kể cả khi đã quan hệ tình dục.
2- Vaccine Gardasil 9
Cũng được sản xuất bởi công ty Merck Sharp & Dohme (MSD)- Mỹ. Vaccine có tác dụng sinh miễn dịch để phòng 9 type HPV bao gồm: 6,11,16,18 31, 33, 45, 52 và 58. Như vậy ngoài 4 type có trong vắc xin Gardasil thì vaccine Gardasil 9 bổ sung thêm 5 type đó là 31, 33, 45, 52 và 58. Đây cũng là các type được xếp vào nhóm HPV nguy cơ cao gây ung thư..
Vaccine Gardasil 9: đối tượng tiêm và độ tuổi tiêm đã mở rộng hơn đó là người từ 9-45 tuổi bao gồm cả nam và nữ, kể cả khi đã quan hệ tình dục. Như vậy vaccine này tiêm được cả cho nam và cho cả người trên 26 tuổi, đã quan hệ tình dục.
Lứa tuổi lý tưởng nhất để tiêm vaccine phòng HPV là từ 9-14 tuổi, khi cơ thể chưa nhiễm virus HPV, có nghĩa là khi chưa có hoạt động tình dục (bao gồm cả tiếp xúc da). Vì vậy, các bậc cha mẹ nên đưa con em mình đi tiêm vaccine càng sớm càng tốt trong độ tuổi này.
Vì vaccine hiện tại, không phòng được tất cả các type HPV gây bệnh vì vậy ngoài việc tiêm phòng, cần tuân thủ các biện pháp phòng bệnh khác: quan hệ tình dục an toàn, chung thủy; tránh quan hệ tình dục quá sớm, đảm bảo vệ sinh cơ quan sinh dục; không lạm dụng các thuốc tránh thai; dinh dưỡng và vận động hợp lý, xét nghiệm sàng lọc định kỳ để phát hiện sớm và điều trị kịp thời.
VIII. THAM KHẢO
[Video 1] Virus HPV là gì? Các bệnh lý nguy hiểm do HPV gây ra
[Video 2] Nhiễm HPV Có Gây Vô Sinh Hay Không? |SKĐS
[Video 3] NHỮNG ĐIỀU CẦN BIẾT VỀ VẮC XIN PHÒNG HPV Ở GIỚI TRẺ
[1] HPV là gì? Có bao nhiêu chủng?
https://www.vinmec.com/vie/bai-viet/hpv-virus-la-gi-co-bao-nhieu-chung-vi
[2] Những điều cần biết về virus HPV
https://medlatec.vn/tin-tuc/nhung-dieu-can-biet-ve-virus-hpv-hieu-de-bao-ve-suc-khoe-truoc-loai-virus-nay
[3] Nhiễm HPV – nguyên nhân của nhiều loại u & ung thư
https://suckhoedoisong.vn/nhiem-hpv-nguyen-nhan-cua-nhieu-loai-u-ung-thu-16979335.htm
[4] HPV cũng gây ung thư ở nam giới
https://suckhoedoisong.vn/hpv-cung-gay-ung-thu-o-nam-gioi-169184316.htm
[5] Mở rộng độ tuổi tiêm vắc xin Ung thư cổ tử cung (Gardasil 9) đến 45 tuổi
https://yte.nghean.gov.vn/tin-hoat-dong/mo-rong-do-tuoi-tiem-vac-xin-ung-thu-co-tu-cung-gardasil-9-den-45-tuoi-656679?pageindex=0
TS.BS Trần Bá Thoại
Ủy viên BCH Hội NỘI TIẾT VIỆT NAM