HỘI CHỨNG SUY THỞ DO BÉO PHÌ: HAY GẶP, THƯỜNG BỊ BỎ SÓT !

I. LỜI MỞ

Hội chứng suy thở béo phì có những ảnh hưởng bất lợi về sức khỏe, đặc biệt gây ngưng thở khi ngủ, cho những người thừa cân, béo phì.

Điều đáng buồn là khá nhiều trường hợp bị hội chứng suy thở do béo phì này không được hay bị bỏ sót chẩn đoán lâm sàng, gây nguy hại thậm chí tử vong cho bệnh nhân.

Bài viết đưa lại những thông tin cơ bản về hội chứng khá nguy hiểm này.

II. ĐỊNH DANH

Hội chứng giảm thông khí béo phì, suy thở do béo phì, obesity hypoventilation syndrome, OHS, hội chứng Pickwickian, là hậu quả về hô hấp của bệnh béo phì được đặc trưng bởi tình trạng giảm thông khí phế nang trong cả khi ngủ lẫn thức. Rối loạn này liên quan đến sự tương tác phức tạp giữa cơ chế hô hấp bị suy yếu, khả năng điều hòa thông khí và rối loạn nhịp thở khi ngủ. Hội chứng này dẫn đến ứ đọng quá nhiều carbonic (carbon dioxide CO2) và thiếu dưỡng khí (oxygen O2) trong máu có thể gây ra các vấn đề sức khỏe đe dọa tính mạng.

Ngoài giảm thông khí, người béo phì có thể bị rối loạn nhịp thở do chứng ngưng thở tắc nghẽn khi ngủ (obstructive sleep apnea). Khoảng 90% rối loạn nhịp thở khi ngủ của suy thở béo phì OHS là do ngưng thở tắc nghẽn khi ngủ này. Vì vậy, OHS thường là kết hợp của ba yếu tố: Béo phì, Giảm thông khí, và Rối loạn nhịp thở khi ngủ.

Hội chứng suy thở do béo phì còn gọi là hội chứng Pickwickian, tên một nhân vật trong tiểu thuyết của Charles Dickens có các triệu chứng OHS, được các nhà khoa học những năm 1950 lấy để đặt tên cho hội chứng này.

Nguyên nhân chính xác của hội chứng giảm thông khí do béo phì chưa rõ. Các nhà nghiên cứu cho rằng, có sự kết hợp của một số yếu tố, bao gồm: (1) Khiếm khuyết hệ thần kinh não bộ trong kiểm soát hô hấp, (2) Béo phì, trọng lượng nặng đè lên thành ngực khiến cơ bắp khó thở sâu và đủ nhanh, và (3) Mỡ thừa ở cổ, ngực và bụng có thể sản sinh ra các hormone ảnh hưởng đến nhịp thở.

III. DẤU HIỆU VÀ TRIỆU CHỨNG

Các triệu chứng của hội chứng giảm thông khí do béo phì thường xảy ra do thiếu ngủ và nồng độ oxy trong máu thấp bao gồm:

* Hụt hơi, Nghẹt thở hoặc thở hổn hển.

* Ngáy to. Thở ngắt quãng, tạm dừng thở.

* Mệt mỏi. Thiếu năng lượng. Uể oải ban ngày.

* Nhức đầu. Chóng mặt.

* Trầm cảm.

IV. XÉT NGHIỆM CHẨN ĐOÁN

* Khí máu động mạch (arterial blood gas)

* Máy đo nồng độ oxy trong mạch (pulse oximeter)

* Các xét nghiệm chức năng phổi (pulmonary function tests)

* Chụp X-quang ngực

* Nghiên cứu về giấc ngủ (polysomnography)

V. XỬ LÝ VÀ ĐIỀU TRỊ

1. Giảm cân, ngừa béo phì

2, Hỗ trợ hô hấp

* Thở áp lực dương liên tục (continuous positive airway pressure CPAP) cung cấp áp suất không khí liên tục cả khi hít vào và thở ra.

* Thở áp lực dương hai cấp độ (bilevel positive airway pressure BiPAP): tạo áp suất không khí hít vào cao hơn khi thở ra.

VI. ĐÔI LỜI BÀN LUẬN

Hội chứng suy thở do béo phì thường gặp ở người thừa cân, béo phì, có những ảnh hưởng bất lợi về sức khỏe, đặc biệt gây chứng ngưng thở tắt nghẽn khi ngủ. Đây là một biến chứng hô hấp nghiêm trọng của bệnh béo phì có thể gây ra các vấn đề sức khỏe đe dọa tính mạng.

May mắn là hầu hết bệnh nhân bị hội chứng suy thở do béo phì đều cải thiện nhờ liệu pháp áp lực đường thở dương để điều trị và kiểm soát chứng rối loạn nhịp thở khi ngủ, cũng như cải thiện khí máu động mạch khi tỉnh táo. Điều đáng buồn là khá nhiều ca suy thở do béo phì không được hay bị bỏ sót chẩn đoán lâm sàng.

Như tên gọi, hội chứng suy thở này có nguồn là béo phì (obesity is root cause). Do đó, ngừa trị thừa cân, béo phì là điều trị gốc

VII. THAM KHẢO

[1] Obesity hypoventilation syndrome

https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/24393-obesity-hypoventilation-syndrome

[2] Obesity hypoventilation syndrome

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK482300/

[3] Obesity hypoventilation syndrome

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30872398/

[4] Obesity Hypoventilation Syndrome—A Concise Clinical Review

https://www.touchrespiratory.com/…/obesity…/

[5] Obesity Hypoventilation Syndrome; A tale of underdiagnosis

http://www.projmed.com/…/obesity-hypoventilation…/