SĐT: 
I. LỜI MỞ
Dầu gạo lứt có mặt trong nhiều căn bếp ở các nước Đông Á như Ấn Độ, Hàn Quốc, Trung Quốc, Nhật Bản và Thái Lan, và giờ đây đã lan rộng ra toàn cầu. Thống kê cho thấy, nhu cầu dầu gạo lứt trên toàn cầu đã tăng lên 9% nhờ hương vị dịu nhẹ, điểm bốc khói cao và thành phần dinh dưỡng ấn tượng.
Thêm vào đó, dầu gạo lứt có khá nhiều lợi ích sức khỏe như từ tốt cho tim mạch, nội tiết-chuyển hóa, miễn dịch, nuôi dưỡng làn da, chống lão hóa….
Bài viết nhằm cung cấp những thông tin dinh dưỡng học của loại dầu cám gạo quen thuộc này.
II. TỔNG QUAN DẦU GẠO LỨT
Dầu gạo lứt, dầu cám gạo, rice bran oil, là loại dầu ăn được chiết xuất từ lớp ngoài của hạt gạo lứt, lớp cám gạo. Quá trình chiết xuất bao gồm các công đoạn thu hoạch, ổn định, ép lạnh và tinh chế.
Dầu gạo lứt chứa tỷ lệ cân bằng giữa chất béo bão hòa, chất béo không bão hòa đơn và chất béo không bão hòa đa, tạo nên một chế độ ăn uống cân bằng.
Ngoài chất béo, dầu gạo lứt còn là nguồn cung cấp vitamin E và oryzanol dồi dào, khiến nó trở thành một loại thực phẩm giàu chất chống oxy hóa, giảm cholesterol….
III. THÀNH PHẦN DINH DƯỠNG
Thành phần dinh dưỡng của dầu cám gạo có thể khác nhau tùy theo từng loại gạo và phương pháp chế biến. Trung bình, giá trị dinh dưỡng của 100 g dầu cám gạo có:
* Lượng calo: 884 kcal
* Tổng chất béo: 100 g (Chất béo bão hòa: 20 g, Chất béo không bão hòa đơn: 39 g, Chất béo không bão hòa đa: 36 g)
* Vitamin E (tocopherols & tocotrienols): 32 mg
* Gamma-oryzanol: chất chống oxy hóa đặc trưng.
* Phytosterols: hỗ trợ giảm hấp thu cholesterol ở ruột.
* Squalene: dưỡng ẩm, bảo vệ da.
Vì không chứa carbohydrate và protein khiến nó trở thành một loại dầu nguyên chất, không chứa các chất dinh dưỡng đa lượng quan trọng này.
III. NHŨNG LỢI ÍCH SỨC KHỎE
Nhờ thành phần dinh dưỡng độc đáo, dầu gạo lứt mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe như:
1. Hỗ trợ kiểm soát cân nặng
Hiện nay, có một số nghiên cứu đang được tiến hành về việc sử dụng dầu cám gạo để giảm cân. Ngoài ra, một số nghiên cứu cho thấy các hợp chất trong dầu cám gạo có lợi cho việc giảm cân bằng cách tác động đến quá trình trao đổi chất và hấp thụ chất béo.
2. Giúp kiểm soát cholesterol máu
Dầu cám gạo chứa oryzanol, một hỗn hợp các hợp chất đã được chứng minh là có tác dụng làm giảm mức cholesterol máu qua giảm sự hấp thụ cholesterol và thúc đẩy bài tiết cholesterol, từ đó cải thiện sức khỏe tim mạch tổng thể.
3. Chống stress oxy hóa
Là một nguồn vitamin E dồi dào, và các chất chống oxy hóa giúp trung hòa các gốc tự do, ngăn ngừa stress oxy hóa và giảm nguy cơ mắc các bệnh mãn tính.
4. Bảo vệ sức khỏe tim mạch
Dầu cám gạo có thành phần cân bằng giữa chất béo bão hòa, chất béo không bão hòa đơn và chất béo không bão hòa đa. Sự cân bằng này có lợi cho sức khỏe tim mạch, vì nó giúp duy trì mức lipid khỏe mạnh và giảm nguy cơ mắc bệnh tim.
Nhờ thành phần axit béo cân bằng và giàu dưỡng chất, hiện tại dầu gạo lứt đã được nhiều tổ chức tim mạch các quốc gia cũng như Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) đưa vào trong những khuyến nghị về chế độ ăn lành mạnh, tốt cho tim.
5. Tốt cho hệ tiêu hóa
Dầu cám gạo chứa phytosterol, có thể có lợi cho sức khỏe tiêu hóa bằng cách giảm sự hấp thụ cholesterol.
Các nghiên cứu từ Viện Y tế Quốc gia Hoa Kỳ (NIH) cho thấy, tác dụng chống viêm của phytosterol giúp đường tiêu hóa hoạt động tốt hơn.
6. Hỗ trợ phòng ngừa ung thư
Dầu gạo lứt có thể góp phần phòng ngừa ung thư qua tác dụng giảm stress oxy hóa và giảm viêm, vốn có liên quan đến sự phát triển của một số loại ung thư.
7. Tác dụng chống viêm
Oryzanol, cùng với các hợp chất hoạt tính sinh học khác, có tác dụng chống viêm. Khả năng này giúp ngăn các bệnh lý liên quan đến viêm và tăng cường sức khỏe tổng thể.
8. Hỗ trợ hấp thụ chất dinh dưỡng
Sự hiện diện của chất béo lành mạnh trong dầu cám gạo hỗ trợ hấp thụ các vitamin tan trong chất béo, chẳng hạn như vitamin A, D, E và K.
9. Tốt cho sức khỏe da
Hàm lượng cao các vitamin A, D, E trong dầu gạo lứt khiến nó trở thành một thực phẩm tốt cho làn da khỏe mạnh: thúc đẩy tái tạo tế bào, cung cấp độ ẩm và bảo vệ da khỏi các gốc tự do gây hại.
10. Thích hợp để nấu ăn
Nhờ điểm bốc khói cao (232°C) dầu gạo lứt thích hợp cho nấu ăn ở nhiệt độ cao như chiên, xào và chiên ngập dầu.
Hương vị nhẹ và trung tính của dầu cám gạo giúp nó linh hoạt trong việc chế biến nhiều món ăn khác nhau như salad, xào, nướng, v.v.
IV. NHỮNG LƯU Ý
* Liều lượng: Dù tốt, dầu gạo lứt vẫn là chất béo, cũng nên dùng vừa phải (2–3 muỗng canh/ngày).
* Chế biến thức ăn: Điểm bốc khói của dầu gạo lứt khá cao, thích hợp chiên xào, nhưng để giữ chất chống oxy hóa tốt nhất nên dùng cho xào, trộn salad hoặc nấu nhanh.
* Không thay thế hoàn toàn các dầu khác (dầu ôliu, dầu cá…) để đảm bảo cân bằng omega-3/6.
V. THAY LỜI KẾT
Dầu gạo lứt là một lựa chọn tốt cho sức khỏe. Nó mang đến sự kết hợp hoàn hảo giữa sự đa dạng thực phẩm và giá trị dinh dưỡng tuyệt vời.Nhờ thành phần oryzanol giúp giảm cholesterol, vitamin E giàu chất chống oxy hóa và những lợi ích tiềm năng cho tim mạch, da và việc kiểm soát cân nặng. Do đó, sử dụng dầu cám gạo không chỉ nâng cao chất lượng nấu nướng mà còn hỗ trợ sức khỏe tổng thể của gia đình.
Sản xuất dầu gạo lứt đòi hỏi một hệ thống công nghệ trích ly hiện đại mà không phải doanh nghiệp nào cũng có đủ năng lực đáp ứng. Theo Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ (USDA), chi phí xây dựng một cơ sở trích ly dầu gạo lứt tại Mỹ có thể vượt hơn 10 triệu USD, được xem là yếu tố rào cản lớn đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ. Ở Việt Nam, nhờ nguồn nguyên liệu dồi dào và đầu tư công nghệ trích ly hiện đại, một số nhà sản xuất trong nước đã tiên phong sản xuất thành công dầu gạo lứt đạt chất lượng cao với giá thành hợp lý.
VI. THAM KHẢO
[Video1] Người Việt có đang lãng phí “mỏ vàng” sức khỏe?
https://dantri.com.vn/video/nguoi-viet-co-dang-lang-phi-mo-vang-suc-khoe-171805.htm
[1] 9 Surprising Benefits of Rice Bran Oil
https://www.healthline.com/nutrition/rice-bran-oil
[2] 10 Incredible Rice Bran Oil Benefits For Overall Health
[3] Is Rice Bran Oil Good for You, and Is It Better Than Olive Oil?
https://www.medicinenet.com/is_rice_bran_oil_good_you_better_than_olive_oil/article.htm
[4] Rice Bran Oil: Emerging Trends in Extraction, Health Benefit, and Its Industrial Application
https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1672630821000226
[5] Lợi thế giúp người Việt dễ tiếp cận loại dầu ăn tốt cho tim
https://dantri.com.vn/suc-khoe/loi-the-giup-nguoi-viet-de-tiep-can-loai-dau-an-tot-cho-tim-20250826222750855.htm
TS.BS Trần Bá Thoại
Ủy viên BCH Hội NỘI TIẾT VIỆT NAM