SĐT: 
Cá thát lát: món ăn ngon, vị thuốc quý
Thác lác là một trong những món đặc sản được nhiều người ưa thích. Thịt cá dẻo chắc thơm ngon bổ. Chế biến cá thát lát đúng cách không chỉ tăng dinh dưỡng còn được coi bài thuốc quý chữa nhiều bệnh hiệu quả.
Cá thát lát, thác lác, phác lác, cá nàng hai, tên khoa học Notopterus notopterus là loài cá nước ngọt duy nhất của chi Notopterus trong họ thát lát Notopteridae. Cá có thân dài, dẹt, có đuôi rất nhỏ, vảy nhỏ phủ toàn thân. Miệng tương đối to có mõm ngắn bằng, rạch miệng kéo dài đến trước ổ mắt. Vây hậu môn liền với vây đuôi.
Cá thát lát phân bố rộng rãi ở Ấn Độ và hầu hết các nước Đông Nam Á như Việt Nam, Lào, Campuchia. Ở Việt Nam, cá thát lát tự nhiên phân bố chủ yếu ở các vùng đồng bằng sông Cửu Long, sông Đồng Nai và các tỉnh miền Trung, Tây Nguyên …
Ở cố đô Huế có tương truyền, đức bà Từ Dụ, mẹ của vua Tự Đức, rất thích ăn cá thát lát. Khi về làm dâu hoàng tộc, những người hầu cận thân thích của bà đã đem giống cá thát lát ở Nam Bộ ra nuôi ở một khu vực phía sau chợ An Cựu, đến nay vẫn còn di tích gọi là cống Phác Lác. Người Huế xếp loại cá thát lát vào nhóm “thiện ngư” (cá lành) và các thức ăn từ cá thát lát là “hiền và lành”. Các nhà bếp ở đây thường làm sạch cá rồi băm nhuyễn cả thịt lẫn xương, tuy ăn có lợn cợn chút xương vụn nhưng lại bổ sung thêm hàm lượng calcium cho cơ thể, tốt cho trẻ còi xương, suy dinh dưỡng, phụ nữ có thai và sau khi sinh, người mới ốm dậy, người cao tuổi gầy yếu.
Thành phần dinh dưỡng, 100 g thịt cá thát lát tươi (phần ăn được) có thành phần gần tương tự các loài cá nước ngọt khác, cụ thể:
-
Năng lượng: khoảng 90–120 kcal
-
Chất đạm (protein): 18–20 g (giàu các acid amin thiết yếu)
-
Chất béo (lipid): 1,5–3 g (chủ yếu là chất béo không bão hòa, tốt cho tim mạch)
-
Bột đường (glucid, carbohydrate): gần như không có
-
Khoáng chất: Canxi: 40–60 mg; Phospho: 180–220 mg; Sắt: 1–1,5 mg; Kẽm, Magiê, Kali ở mức trung bình khá
-
Vitamin: có vitamin nhóm B (B1, B2, B6, niacin), vitamin A và vitamin D ở hàm lượng vừa phải.
Lợi ích sức khỏe:
-
Cung cấp nguồn protein nạc chất lượng cao, phù hợp cho trẻ em, người già, phụ nữ mang thai.
-
Hàm lượng chất béo thấp, thích hợp cho người cần ăn kiêng mỡ, bệnh tim mạch, tiểu đường.
-
Chứa omega-3 và omega-6 (tuy không cao như cá biển) nhưng giúp cải thiện trí nhớ, bảo vệ tim mạch.
-
Giàu khoáng chất và vitamin, hỗ trợ phát triển xương, răng và hệ miễn dịch.
Theo y học cổ truyền cá thát lát có vị ngọt, tính bình, không độc, tác dụng bổ khí huyết, ích thận tráng dương, trừ phong thấp, giảm đau, nhuận trường… Rất tốt với những người tỳ hư bụng đầy, ăn ngủ kém, sinh lý yếu và các chứng liên quan tỳ thận khí hư đều hư.
Một số món ăn, bài thuốc từ cá thác lác như: Canh cá thác lác nấu nấm hỗ trợ trị chứng ăn ngủ kém, chóng mặt; Canh cá thác lác bắp cải hỗ trợ điều trị đau dạ dày; Canh cá thác lác nấu hoa thiên lý hỗ trợ chữa tỳ thận hư, sinh lý yếu; Canh cá thác lác nấu hạt sen cải thiện chậm tăng cân, cơ thể suy nhược; Canh cá thác lác rau cần chữa huyết áp cao, tỳ hư sinh đàm thấp; Canh khổ qua cá thác lác hỗ trợ điều trị viêm gan, vàng da; Cá thác lác kho nghệ cho sản phụ ít sữa, huyết hư….
Chả cá thát lát chợ Tây Lộc: Đặc sản Huế !
Nhà hàng cho biết, để có món ăn ngon, khâu quan trọng nhất là khâu chọn cá, nếu sơ suất là mẻ chả sẽ nhạt nhẽo, không thơm ngon. Cá chọn là những con có mắt xanh, mang màu đỏ tươi, thân cứng, thịt óng ánh.
Cá mang về bỏ đầu, bỏ nội tạng (đầu cá thường tận dụng nấu nước dùng các món khác), sau đó rửa sạch, để ráo nước, ướp lạnh trong vài giờ đến khi cá vừa cứng. Sau đó con cá được xẻ theo chiều dọc, rồi nạo lấy thịt theo chiều từ đuôi lên trên đầu. Lý do vì nếu nạo theo chiều ngược lại thì xương sẽ bị tách khỏi da và lẫn vào trong thịt cá.
Gia vị để ướp vào cá là các loại gia vị phổ thông như hành, tỏi, tiêu, bột ngọt, đường, muối,… được pha trộn vừa ăn, không còn mùi tanh mà vẫn giữ được vị ngọt của cá. Sau khi trộn thật kỹ gia vị vào thịt cá đã nạo, sau đó cho vào cối giã đều tay, giã đến khi nào thịt kết lại, có màu trắng.
Chả hoàn thành có thể chiên, xào. nấu canh, làm bún…
Trần Bá Thoại
[1] Cá thát lát
https://vi.wikipedia.org/wiki/C%C3%A1_th%C3%A1t_l%C3%A1t
[2] Cá thát lát: giàu dinh dưỡng, chữa nhiều bệnh
https://suckhoedoisong.vn/ca-that-lat-giau-dinh-duong-chua-nhieu-benh-169148345.htm
[3] Cá thác lác có tác dụng gì? Giá trị dinh dưỡng ra sao?
https://nhathuoclongchau.com.vn/bai-viet/ca-thac-lac-co-tac-dung-gi-gia-tri-dinh-duong-ra-sao.html
[4] Cá thát lát – món ngon, thuốc quý
https://suckhoedoisong.vn/ca-that-lat-mon-ngon-thuoc-quy-169186446.htm
[5] Chả cá thát lát-món ngon khó cưỡng