I. TỔNG QUAN
Sởi là bệnh truyền nhiễm có tốc độ lây nhiễm nhanh nhất trên thế giới, đỉnh điểm thường gặp vào mùa Đông – Xuân và có thể bùng phát thành dịch. Tổ chức Y tế thế giới (WHO) ước tính có khoảng 128.000 trường hợp chết vì bệnh sởi vào năm 2021, chủ yếu là trẻ em dưới 5 tuổi, mặc dù đã có vắc xin an toàn và tiết kiệm chi phí.
Người nhiễm virus sởi lây nhiễm cho người lành thông qua giọt bắn, dịch tiết từ niêm mạc mũi họng khi ho, hắt hơi, khạc nhổ hoặc giao tiếp. Chính vì vậy, bệnh sởi rất dễ lây lan ở những địa điểm có mật độ dân cư đông đúc như nhà ở, trường học, ký túc xá, xí nghiệp, khu công nghiệp, bệnh viện,…
Trẻ em đặc biệt là trẻ nhỏ dưới 5 tuổi, là đối tượng rất dễ bị mắc bệnh sởi bởi sức đề kháng yếu. Hơn nữa, đây là độ tuổi trẻ rơi vào “khoảng trống miễn dịch” do miễn dịch thụ động nhận được từ mẹ giảm dần theo thời gian, trong khi miễn dịch tự thân chưa hoàn thiện để chống lại các tác nhân gây bệnh.
Tuy lây lan mạnh theo đường không khí, sởi vốn là bệnh lành tính và có thể điều trị được, nhưng nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, trẻ em phải đối mặt với nhiều biến chứng đặc biệt nguy hiểm như viêm não, viêm thanh quản, viêm phế quản, viêm tai, viêm phổi thậm chí là tử vong. Đặc biệt, tiêm vắc xin phòng ngừa bệnh sởi là biện pháp an toàn và hiệu quả giúp trẻ phòng tránh được bệnh sởi cũng như hạn chế nguy cơ gặp biến chứng nguy hiểm.
Vắc xin phòng ngừa sởi được đánh giá là an toàn, ngay cả đối với những người bị suy giảm hệ miễn dịch như mắc bệnh HIV/ AIDS. Hầu hết các trường hợp trẻ em sau chích ngừa không hay ít gặp bất kỳ tác dụng phụ nào, một số ít trường hợp xảy ra thường ở mức độ nhẹ, chẳng hạn như sốt, phát ban, đau tại chỗ tiêm và các tác dụng phụ thường sẽ khỏi sau một thời gian ngắn mà không cần điều trị.
Bên cạnh đó, không chỉ trẻ em mà người trưởng thành, người cao tuổi, phụ nữ trước khi mang thai, phụ nữ cho con bú, nhân viên y tế, nhân viên trong phòng Lab thường xuyên tiếp xúc với mầm bệnh cũng cần tiêm vắc xin phòng ngừa bệnh sởi, đặc biệt là những người thường xuyên đi công tác, du lịch đến những quốc gia có dịch sởi.
II. CÁC LOẠI VẮC XIN NGỪA SỞI
Hiện nay, ở Việt Nam có 5 loại vắc xin ngừa sởi đang được sử dụng
III. AI CẦN TIÊM VẮC XIN SỞI
Bệnh sởi lây nhiễm mạnh nên ngưỡng bảo vệ cộng đồng cũng rất cao, cần ít nhất 95% có miễn dịch trong cộng đồng để ngăn chặn dịch. Mọi lứa tuổi nếu chưa có miễn dịch với sởi đều có nguy cơ mắc bệnh và rất cần được tiêm vắc xin đầy đủ, đúng lịch. Tại Việt Nam, những đối tượng có nguy cơ cao mắc bệnh sởi cần tiêm phòng vắc xin sởi là:
- Trẻ nhỏ không còn miễn dịch thụ động từ mẹ truyền sang nhưng chưa được tiêm vắc xin.
- Trẻ đã tiêm vắc xin phòng sởi nhưng chưa có đáp ứng miễn dịch.
- Thanh niên, người trưởng thành chưa từng mắc bệnh sởi hoặc chưa tiêm vắc xin trước đây.
- Người lớn tuổi có bệnh nền mạn tính như tim mạch, cao huyết áp, phổi, đái tháo đường,…
IV. AI BỊ CHỐNG CHỈ ĐỊNH
- Những người suy giảm miễn dịch bẩm sinh hoặc suy giảm miễn dịch do mắc các bệnh HIV/AIDS, uống thuốc ức chế hệ miễn dịch, bệnh nhân ung thư đang điều trị bằng các phương pháp hóa trị, xạ trị, dùng thuốc kháng thể đơn dòng,…
- Những người mắc chứng rối loạn tế bào máu, người có những ung thư ảnh hưởng đến xương tủy hoặc hệ bạch huyết, người mắc bệnh lao đang được điều trị cũng chống chỉ định tiêm vắc xin phòng sởi.
- Những người dị ứng hoặc có phản ứng nghiêm trọng (sốc phản vệ) với các thành phần trong vắc xin sởi (gelatin hoặc neomycin).
- Không nên tiêm vắc xin phòng ngừa sởi cho phụ nữ có thai bởi đây là loại vắc xin sống giảm động lực, mặc dù bằng chứng không cho thấy nguy cơ tác dụng phụ tăng lên ở trẻ sơ sinh được sinh ra từ những người mẹ vô tình tiêm vắc xin sởi trong giai đoạn mang thai.
V. MỘT SỐ TÁC DỤNG PHỤ KHÔNG MONG MUỐN
Vắc xin sởi cho bé có mấy loại? Nên tiêm khi nào cho hiệu quả?