THỊT NUÔI CẤY: ƯU, NHƯỢC ĐIỂM VÀ NHỮNG LIÊN QUAN ?

I. LỜI MỞ

Thay vì nuôi và giết mổ động vật, thịt nuôi cấy sản xuất bằng cách nuôi cấy tế bào động vật trong phòng thí nghiêm là một cách thay thế đầy hứa hẹn trong tương lai để giải quyết những lo ngại về hao tổn tài nguyên, ô nhiễm môi trường, sức khỏe cộng đồng liên quan đến chăn nuôi động vật truyền thống. Vì thế, trong vài năm gần đây, hàng chục công ty khởi nghiệp liên quan đến thịt nuôi cấy đã được thành lập và huy động được hàng triệu đô la tiền vốn, thể hiện sự nhiệt tình kinh doanh, triển vọng thị trường rộng lớn và kỳ vọng lợi nhuận cao.

Tuy nhiên, thịt nuôi cấy đang đối phó với những thách thức liên quan đến quy mô công nghệ, chính sách quản lý an toàn thực phẩm, đặc biệt là sự đồng thuận, chấp nhận sử dụng của cộng đồng.

Trong khi nhiều nước như Anh, Mỹ, Đức, Tây Ban Nha.. khuyến khích dùng thịt nhân tạo, thịt thực vât và nuôi cấy, thì mới đây Ý là quốc gia đầu tiên trên thế giới cấm sản xuất, bán và nhập khẩu thịt nhân tạo. Quốc hội Ý đã thông qua lệnh cấm nói trên sau nhiều tháng tranh luận. Những đối tượng vi phạm lệnh cấm có thể bị phạt lên tới 60.000 euro (65.800 USD) [1]

Bài viết đưa lại các thông tin thú vị về loại thịt nuôi cấy này

II. ĐỊNH DANH THỊT NUÔI CẤY (cell-cultured meat)

Thịt nuôi cấy tế bào (cell-cultured meat), thịt ống nghiệm (in vitro meat), thịt phòng thí nghiệm (lab-grown meat), thịt tổng hợp (synthetic meat), là loại thịt nhân tạo sản sinh bằng cách nuôi cấy các tế bào cơ bắp trong một dung dịch huyết thanh dinh dưỡng và phát triển thành dạng miếng thịt như bắp cơ động vật.

Quá trình sản xuất thịt nuôi cấy thường qua 4 bốn bước:

1. Một mẫu tế bào gốc được lấy từ động vật sống.

2. Đặt tế bào gốc vào các bể lớn gọi là lò phản ứng sinh học (bioreactor) chứa môi trường nuôi cấy tương tự như trong cơ thể động vật và cung cấp đầy đủ chất dinh dưỡng cần thiết để chúng nhân lên, phát triển thêm.

3. Thay đổi môi trường nuôi cấy để các tế bào gốc này biệt hóa thành ba thành phần chính của thịt là: cơ, mỡ và mô liên kết.

4. Tách những tế bào này và sắp xếp để “xây dựng” loại thịt theo yêu cầu sản xuất. .

Cùng phương cách tương tự, các nhà khoa học cũng có thể tạo ra các sản phẩm động vật như sữa nhân tạo hoặc lòng trắng trứng không từ trứng bằng cách nuôi những con nấm men được biến đổi gen di truyền để tạo ra các protein tương ứng sau đó được chiết xuất và trộn với đúng hàm lượng trong sữa hoặc trứng thật.

Với nền ‘nông nghiệp tế bào’ tiên tiến này, các nhà khoa học đầy đủ cơ sở để hy vọng có thể tạo ra những loại thịt nhân tạo khác nhau nhưng đều tốt phù hợp với tình trạng sức khỏe, căn bệnh và thậm chí tạo ra thịt của những con vật quý hiếm, đã tuyệt chủng để thưởng thức “cho biết” mùi vị thế nào.

III. ƯU VÀ NHƯỢC ĐIỂM

1. ƯU ĐIỂM

Phúc lợi động vật (animal welfare) là một lý do để sản xuất thịt nuôi cấy phòng thí nghiệm được hoan nghênh. Phương pháp sản xuất thịt không cần phải nuôi và giết mổ một số lượng lớn động vật này giúp tăng phúc lợi và bảo vệ động vật.

Thịt nuôi cấy cần ít tài nguyên môi trường như đất, nước, phân bón hơn so với những gì cần để trồng cây làm thức ăn chăn nuôi và chăn nuôi động vật để lấy thịt.

Sản xuất thịt nuôi cấy sẽ làm giảm chăn nuôi gia súc kéo theo giảm lượng khí thải mêtan góp phần gây ra biến đổi khí hậu,

Thịt nuôi cấy phòng thí nghiệm đảm bảo an toàn thực phẩm hơn thịt từ giết mổ động vật. Vì rằng, trong môi trường phòng thí nghiệm được kiểm soát chặt chẽ, các sản phẩm thịt sẽ không phải đối mặt với nguy cơ nhiễm khuẩn gây bệnh truyền thống như E.coli hoặc Campylobacter, cũng nhiễm các hoá chất gây hại như thuốc bảo vệ thực vật, chất bảo quản .v.v…

Đảm bảo nhu cầu chất đạm, protein, bền vững cho nhiều năm tới khi dân số thế giới dự kiến sẽ tăng lên 9 tỷ người vào năm 2050

2. NHƯỢC ĐIỂM

Tuy nhiên, vẫn chưa có nghiên cứu cho thấy, liệu sản xuất thịt quy mô lớn trong phòng thí nghiệm có bền vững với môi trường hơn so với chăn nuôi truyền thống hay không.

Sản xuất thịt nuôi cấy cũng đòi hỏi năng lượng đầu vào đáng kể, điều này có thể gây ra vấn đề nếu nhiên liệu hóa thạch được sử dụng để cung cấp năng lượng cho quá trình sản xuất. Việc sử dụng năng lượng tái tạo sẽ là chìa khóa để giải quyết các vấn đề bền vững.

Một số ý kiến cho rằng, thịt nuôi cấy phòng thí nghiệm chưa phù hợp cho người ăn hay thuần chay vì rằng, tế bào gốc thu được từ động vật còn sống, và môi trường nuôi cấy có sử dụng huyết thanh bào thai bò (fetal bovine serum FBS) thu thập từ máu thai nhi tại các lò mổ động vật, do đó vẫn chưa hoàn toàn là chay, không giết mổ

IV. ĐÔI ĐIỀU BÀN LUẬN

Từ cái hamburger thịt bò nuôi cấy đầu tiên năm 2013, cả hàng chục công ty công nghiệp thịt nuôi cấy và nhiều loại sản phẩm liên quan khác như thịt gà, thịt bò, thịt lợn và hải sản đã đang phát triển nở rộ. Đến cuối năm 2020, khoảng 60 công ty giai đoạn đầu đã được thành lập trên toàn thế giới, tập trung vào các sản phẩm cuối cùng, nguyên liệu thô hoặc thiết bị thịt nuôi cấy dọc theo chuỗi giá trị và hơn một nửa trong số đó đã ra mắt trên thị trường với phân bố địa lý ở 19 quốc gia trên khắp năm châu lục, 37% ở Bắc Mỹ, 25% ở Châu Á và 21% ở Châu Âu

Từ năm 2016 đến năm 2020, tổng số vốn đầu tư vào các công ty sản xuất thịt nuôi đạt khoảng 460 triệu USD, trong đó, hai công ty hàng đầu Memphis Meat huy động được 200 triệu USD và Mosa Meat được hơn 85 triệu USD.

Theo tôi, thịt nuôi cấy đúng là những loại thịt sạch, tốt cho sức khoẻ theo ý nghĩa khoa học, dinh dưỡng. Đây chính hiệu là thịt sạch (clean), thực phẩm “trí tuệ” công nghệ 3.0, và hứa hẹn là những loại thịt “tương lai” của con người.

Thịt nuôi cấy này cũng là món thịt không sát sinh, giết mổ, động vật nên có thể dùng cho cả hai giới ăn mặn lẫn ăn chay. Và đã là thịt sạch, thịt “hiện đại”, chúng ta nên an tâm sử dụng và đừng quan tâm lắm tên gọi là gì và xuất xứ từ đâu.

Cũng cần cám ơn sự ra đời của thịt nuôi cấy. Phát kiến sáng tạo này ngoài iềm năng cách mạng hóa ngành công nghiệp thịt thực phẩm, còn có ý nghĩa sâu rộng đối với tiết kiệm tài nguyên đất đai, bảo vệ môi trường, sức khỏe cộng đồng cũng như và phúc lợi cho động vật.

V. THAM KHẢO

[1] Quốc gia đầu tiên cấm thịt nhân tạo

https://tuoitre.vn/quoc-gia-dau-tien-cam-thit-nhan-tao-20231125103046577.htm

[2] Trends and ideas in technology, regulation and public acceptance of cultured meat

https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2666833521000228

[3] Cultured Meat: Promises and Challenges

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33758465/

[4] Impossible foods makes fake meat burgers with plant blood

https://www.recode.net/2016/10/12/13250362/impossible-foods-fake-meat-burgers-plant-blood-vegetable

[5] Prospectus of cultured meat—advancing meat alternatives

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3551074/

[6] The ultimate guide to vegan meats and meat substitutes