SĐT: 
I. LỜI MỞ
Dinh dưỡng rất quan trọng cần cân nhắc lúc bình thường, cũng như khi đang điều trị ung thư. Ăn thực phẩm lành mạnh trước, trong và sau khi điều trị có thể giúp cơ thể hoạt động thông suốt và khỏe mạnh hơn. Bản thân căn bệnh và cách điều trị ung thư đôi khi có thể gây ra những vấn đề trở ngại, khiến việc ăn uống có khó khăn. Tuy nhiên, không phải ai mắc ung thư đều có các tác dụng phụ liên quan đến dinh dưỡng.
Dưới đây là các thông tin cần thiết giúp giải quyết các vấn đề ăn uống, dinh dưỡng cho người ung thư.
II. TẦM QUAN TRỌNG CỦA DINH DƯỠNG TRONG ĐIỀU TRỊ UNG THƯ
Ngoài giúp duy trì cân nặng, sức khỏe, năng lượng, việc áp dụng chế độ ăn uống cân bằng trong quá trình hóa trị hoặc xạ trị có thể:giúp cải thiện thói quen, cảm giác thèm ăn. Một chế độ ăn uống hợp lý sẽ :
* Ổn định năng lượng
* Đảm bảo trương lực cơ
* Bảo tồn chức năng miễn dịch
* Giảm viêm
* Kiểm soát các tác dụng phụ của điều trị
III. NHỮNG THỰC PHẨM NÊN DÙNG
1. Protein thực vật (plant-based proteins)
Ăn nhiều rau cũng như đậu, các loại đậu, quả hạch và hạt. Thỉnh thoảng ăn thêm protein động vật tốt như như thịt gà, vịt, cá.
2. Chất béo lành mạnh
Chất béo không bão hòa một và nhiều nối đôi như bơ, dầu ô liu, dầu hạt nho và quả óc chó đều chứa nhiều axit béo omega-3, giúp chống viêm và cải thiện sức khỏe tim mạch.
3. Carbs lành mạnh
Chọn carbohydrate, được chế biến tối thiểu, như lúa mì nguyên hạt, cám và yến mạch. Những carbohydrate này chuwass nhiều chất xơ hòa tan, giúp duy trì hệ vi sinh đường ruột tốt. Chất xơ hòa tan cũng thúc đẩy sản xuất các axit béo chuỗi ngắn (SCFA), giúp hỗ trợ mọi hoạt động từ trao đổi chất đến sửa chữa tế bào.
4. Vitamin và các khoáng chất
Vitamin và khoáng chất hỗ trợ các chu trình chuyển hóa enzyme trong cơ thể, đóng vai trò lớn trong việc tăng cường chức năng miễn dịch và giảm viêm. Nên chọn thêm thực phẩm được bổ sung vitamin D như sữa, nước cam, sữa chua và một số loại ngũ cốc.
IV. NHỮNG THỰC PHẨM CẦN TRÁNH
1. Thực phẩm qua chế biến, tinh chế cao.
Cũng nên tránh các món chiên rán với bơ thực vật (dầu hydro hóa), có thể chứa chất béo công nghiệp, trán fats.
2. Thực phẩm có thể gây bệnh
Vì người ung thư thường có tổn hại hệ miễn dịch, nên ngừa tránh nguy cơ mắc bệnh do thực phẩm
Thịt, cá sống hoặc nấu chín tái như bò tái, gỏi cá, nem, sushi….Trứng nấu chín mềm hoặc thực phẩm có chứa trứng sống, như sốt mayonnaise tự làm; Phô mai và các sản phẩm từ sữa chưa tiệt trùng; Trái cây hoặc rau quả chưa rửa sạch.
V. XỬ LÝ TÁC DỤNG PHỤ TIÊU HÓA
1. Mất cảm giác thèm ăn
Ăn nhiều bữa nhỏ hoặc đồ ăn nhẹ bổ dưỡng trong ngày thay vì ba bữa lớn.
2. Táo bón
Uống nhiều nước, cân nhắc bổ sung chất xơ và thêm rau và đậu vào bữa ăn.
3. Tiêu chảy
Chọn thực phẩm hoặc đồ uống có natri (nước khoáng, đồ uống thể thao, nước canh) và kali (chuối và tất cả các loại nước ép trái cây).
4. Mất vị giác
Khi việc nếm thử món ăn có khó khăn, cân nhắc thử với các loại gia vị hoặc nước xốt khác nhau. Cũng có thể thêm hương vị mạnh, chẳng hạn như chanh hoặc nước cốt chanh.
5. Buồn nôn
Dùng các thực phẩm chống buồn nôn như cam quýt, gừng và dầu bạc hà….
VI. ĐÔI ĐIỀU BÀN LUẬN
Dinh dưỡng rất quan trọng cần cân nhắc lúc bình thường, cũng như khi đang điều trị ung thư. Ăn thực phẩm lành mạnh trước, trong và sau khi điều trị có thể giúp cơ thể hoạt động thông suốt và khỏe mạnh hơn.
Người bị ung thư cần thông hiểu và xây dựng một kế hoạch ăn uống thiết thực cho mình. Nếu không thể tự nấu hoặc ngân sách hạn chế cũng có thể chọn mua những món ăn mang về với nguyên tắc thức ăn sạch (clean eating) gồm ngũ cốc nguyên hạt các loại đậu, hạt, rau trái.,..
Cần tham khảo ý kiến chuyên gia dinh dưỡng, những người đã được đào tạo chuyên môn về nhu cầu dinh dưỡng của những căn bệnh cụ thể, để có được một kế hoạch bữa ăn khỏe mạnh, đủ calo năng lượng và chất dinh dưỡng đầy đủ, phù hợp.
VII. THAM KHẢO
[1] Nutrition for People With Cancer
https://www.cancer.org/cancer/survivorship/coping/nutrition.html
[2] Cancer Diet: Foods to Add and Avoid During Cancer Treatment
https://www.hopkinsmedicine.org/health/conditions-and-diseases/cancer/cancer-diet-foods-to-add-and-avoid-during-cancer-treatment
[3] 7 steps to better nutrition habits for cancer survivors
https://cancerblog.mayoclinic.org/2021/12/30/7-steps-to-better-nutrition-habits-for-cancer-survivors/
[4] How to Eat When You Have Cancer
https://www.webmd.com/cancer/cancer-diet
[5] 10 Foods to Eat During Chemotherapy
https://www.healthline.com/nutrition/foods-for-chemo
[6] Nutrition for cancer patients
https://www.cancer.org/content/dam/cancer-org/cancer-control/en/booklets-flyers/nutrition-for-the-patient-with-cancer-during-treatment.pdf
[7] Eating Well During Your Cancer Treatment
https://www.mskcc.org/cancer-care/patient-education/eating-well-during-your-treatment
[8] Chăm sóc dinh dưỡng cho bệnh nhân ung thư
https://moh.gov.vn/chuong-trinh-muc-tieu-quoc-gia/-/asset_publisher/7ng11fEWgASC/content/cham-soc-dinh-duong-cho-benh-nhan-ung-thu
[9] 4 NGUYÊN TẮC DINH DƯỠNG CHO BỆNH NHÂN UNG THƯ
https://tamanhhospital.vn/dinh-duong-cho-benh-nhan-ung-thu/
[10] Dinh dưỡng cho bệnh nhân ung thư
https://www.youtube.com/watch?v=fZ6KViojkb8
TS.BS Trần Bá Thoại
Ủy viên BCH Hội NỘI TIẾT VIỆT NAM