SĐT: 
I. TỔNG QUAN
Yerba mate là một loại trà thảo mộc có vị đắng, có chứa caffein, được uống ấm nóng hoặc lạnh.
Yerba mate được làm từ lá của Ilex paraguariensis ở nam Mỹ. phổ biến tại Argentina, Paraguay, Uruguay và nam Brazil, nơi có tỷ lệ uống Yerba mate cao hơn cà phê đến 6 lần.
Yerba mate được dân bản địa thuộc các khu rừng ở Paraguay và nam Brazil phát hiện đầu tiên. Người dân ở đây ví Yerba mate là loại thảo mộc “từ các vị thần” nhằm nâng cao sức chịu đựng dẻo dai cho con người. Loại thảo mộc này còn được coi như lương thực của các chiến binh và bộ lạc sống du mục dựa vào nông nghiệp. Họ tin rằng, Yerba mate chính là món quà mà thượng đế ban cho họ để duy trì sự sống, tăng sức mạnh và chữa lành bệnh tật, phục vụ y học. Ngoài ra, Yerba mate còn mang ý nghĩa tâm linh, được sử dụng để thờ cúng trong các nghi lễ tôn giáo và các nghi lễ quan trọng khác.
Cây Ilex paraguariensissản thuộc họ cây Nhựa ruồi và Trường xanh, Cây có bông hoa màu trắng xanh, và quả mọng nho nhỏ.
Lá và thân cây mềm, được hái bằng tay sau đó sấy khô trong môi trường có kiểm soát. Đôi khi chúng còn được hun trước khi được nghiền nhỏ ra thành trà. Đặc biệt, Yerba mate còn được ủ một năm trong các thùng gỗ tuyết tùng nhằm tăng thêm hương vị trước khi được bán ra thị trường.
Yerba mate chất lượng cao nhất là loại được trồng dưới bóng râm trong những tán rừng nhiệt đới, tránh ánh nắng mặt trời trực tiếp. Nhờ sự che chở này, lá cây giữ lại được nhiều chất dinh dưỡng hơn những cây Yerba mate hoang dã (chỉ thu hoạch hai năm một lần). Yerba mate nuôi trồng được thu hoạch vào cuối mùa đông và được đem chế biến.
Yerba mate được trồng và chế biến trên khắp Nam Mỹ, Brazil là nước sản xuất Yerba mate lớn nhất, tiếp theo là Argentina và Paraguay.
Argentina và nhiều đội tuyển khác cũng lựa chọn yerba mate làm một trong những thức uống chủ đạo trong kỳ World Cup 2022. Họ chuẩn bị sẵn trà yerba mate hoặc lá trà từ quê hương và đem tới Qatar. Brazil mang theo 11 kg, Uruguay mang tới 240 kg. Nhà vô địch Argentina đem theo khoảng 500 kg trà để đảm bảo 75 thành viên, gồm cả cầu thủ và ban huấn luyện đều có thể sử dụng khi cần.
Theo các nhà quan sát, gần như tất cả cầu thủ, kể cả ngôi sao như Lionel Messi, Alexis Mac Allister. và cả HLV, đều uống loại trà này. Họ sẽ cầm theo yerba mate mỗi khi lên xuống xe bus và sau các trận đấu. Trà thường được đựng trong một chiếc cốc làm bằng bầu rỗng, có ống hút đi kèm.
II LỢI ÍCH CỦA TRÀ YERBA MATE
1. Tăng cường mức năng lượng
Trà yerba mate chứa trung bình 78 miligam caffeine trên 150 ml nước trà. Điều này làm cho hàm lượng caffeine của thức uống này gần tương đương như cà phê và mang đến công dụng tăng cường mức năng lượng, đẩy mạnh sự tỉnh táo.
So với các món uống chứa caffeine được sử dụng phổ biến nhất trên thế giới, bao gồm cà phê, trà, hạt cây côla, ca cao và hạt guarana thì trà yerba mate có tác dụng hài hòa hơn vì không làm cho người thưởng thức gặp phải tác dụng phụ như say caffeine (say cà phê), khó ngủ, hưng phấn quá mức.
Các vận động viên nước ngoài còn uống trà này nhằm cải thiện hiệu suất thể chất.
2. Tăng cường chức năng tinh thần
Muốn trở nên năng suất, tập trung và sáng tạo nhất có thể thì nên uống trà yerba mate. Trà chứa một lượng vừa phải caffeine, nên khi thưởng thức vào đầu giờ chiều hoặc những lúc mệt mỏi, sẽ nhanh chóng cảm thấy tỉnh táo hơn nhưng không làm phụ thuộc vào thức uống này.
3. Cải thiện chứng táo bón
Caffeine đã được chứng minh là có thể giúp nhuận tràng bằng cách làm cho bộ phận tiêu hóa hoạt động tích cực hơn so với việc chỉ uống nước. Tuy nhiên, vẫn nên cải thiện tình trạng táo bón bằng cách ăn thực phẩm chứa nhiều chất xơ.
4. Chứa nhiều chất chống oxy hóa
Trà yerba mate chứa nhiều hợp chất dinh dưỡng tốt cho sức khỏe, gồm:
* Xanthines:
Bao gồm caffeine và theobromine được tìm thấy trong trà, cà phê và sô cô la.
* Dẫn xuất caffeoyl:
Những hợp chất chống oxy hóa chính, giúp thúc đẩy sức khỏe.
* Saponin:
Những hợp chất có tính chống viêm và giảm cholesterol nhất định.
* Polyphenol:
Là một nhóm lớn các chất chống oxy hóa, giúp giảm nguy cơ mắc nhiều bệnh….
Điều thú vị là khả năng chống oxy hóa của trà yerba mate dường như cao hơn một chút so với trà xanh. Hơn thế nữa, yerba mate còn chứa bảy trong số chín axit amin thiết yếu.
5. Trà yerba mate giảm cholesterol
Một nghiên cứu cho thấy rằng uống khoảng bốn cốc yerba mate mỗi ngày trong 40 ngày có thể giúp giảm đáng kể mức cholesterol “xấu” LDL. Bên cạnh đó, các nhà nghiên cứu kết luận rằng thức uống này cũng có thể làm giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch.
6. Tăng cường hệ thống miễn dịch
Trà mate mate có chứa saponin, giúp tăng cường hệ thống miễn dịch và yếu tố kháng viêm đáng quý. Bên cạnh tính hữu ích đã được chứng minh trong điều trị nhiễm trùng bàng quang, loại trà này cũng giúp điều chỉnh phản ứng miễn dịch đi kèm với dị ứng theo mùa.
7. Hỗ trợ giảm cân
Có bằng chứng cho thấy trà yerba mate hỗ trợ giảm cân bằng cách giảm cảm giác thèm ăn, tăng mức năng lượng và cải thiện độ nhạy insulin. Thức uống này cũng chứa các hợp chất hoạt động như một công cụ ức chế sự thèm ăn, từ đó giúp nhanh chóng đạt được mức cân nặng mong muốn.
III. TÁC DỤNG PHỤ KHÔNG MONG MUỐN
1. Dẫu cho rất tốt cho sức khỏe nhưng loại trà thảo mộc này vẫn tiềm ẩn một số nguy cơ nhất định. Theo các chuyên gia, uống một lượng lớn trà yerba mate trong thời gian dài có liên quan đến sự gia tăng ung thư ở miệng, thực quản và ung thư phổi, đặc biệt là đối với người hút thuốc.
2. Ngoài ra, các yếu tố nguy cơ khác:
* Tăng nguy cơ sảy thai, đặc biệt là khi uống quá nhiều
* Tăng huyết áp tạm thời
* Tăng lipid máu tạm thời.
IV. TÀI LIỆU THAM KHẢO
TS.BS Trần Bá Thoại