SĐT: 
I. LỜI MỞ
Trong hàng ngàn năm, tỏi là loại gia vị phổ biến tạo hương vị cho các món ăn yêu thích, nó đã được sử dụng như một phương pháp điều trị y tế trong các nền văn hóa cổ đại. Cũng có nhiều tài liệu chứng minh từ xa xưa tỏi đã được dùng làm thực phẩm thuốc mang lại nhiều lợi ích sức khỏe.
Tuy nhiên, nếu lạm dụng, ăn nhiều tỏi lại không tốt, gây tác hại cho cơ thể con người !
II, THÀNH PHẦN DINH DƯỠNG
Trong 100 gam tỏi có chứa: Chất bột đường (carbohydrate) 33,1g; Chất đạm: 6,36g; Chất xơ: 2,1g; Đường ngọt (sugary carbohydrate): 1g; Can xi: 181mg; Sắt: 1,7g; Magie: 25mg; Phospho: 153mg; Kali: 401mg; Natri: 17mg; Kẽm: 1,16mg; Các vitamin như vitamin A, vitamin C, vitamin nhóm B, vitamin E, vitamin D..
Đặc biệt, vì chứa allicin, hợp chất có lưu huỳnh và các chất chống oxy hóa khác giúp tỏi có nhiều tác dụng tốt cho sức khỏe.
III. LỢI ÍCH SỨC KHỎE
Ngoài là gia vị, xưa nay có nhiều tài liệu chứng minh tỏi có nhiều lợi ích sức khỏe.
1. Tăng cường miễn dịch
Tỏi tăng cường miễn dịch giúp ngăn ngừa cảm lạnh và virus cúm. Lợi ích sức khỏe của tỏi là khả năng bảo vệ khỏi ho, sốt và cảm lạnh, cả khi ăn sống hay nấu chín. Trên thực tế, ăn hai tép tỏi băm nhỏ mỗi ngày là cách tốt nhất để mang lại lợi ích phòng ngừa các bệnh thông thường như cảm cúm, cảm lạnh.
2. Giảm huyết áp
Tăng huyết áp là một yếu tố nguy cơ đáng kể đối với bệnh tim, gây ra khoảng 70% các ca đột quỵ, đau tim và suy tim. Tỏi có tác dụng làm giảm cholesterol và hạ huyết áp.
3. Giảm cholesterol máu
Tỏi đã được chứng minh là làm giảm mức cholesterol toàn phần và LDL từ 10-15%. Người có tiền sử gia đình mắc bệnh tim hoặc đang phải đối mặt với các vấn đề liên quan đến tim, việc kết hợp tỏi vào chế độ ăn uống là một cách tự nhiên và đầy hương vị để giảm nguy cơ bệnh tim.
4. Có tính kháng sinh
Tỏi có chứa allicin, một loại kháng sinh thực vật có thể giúp chống lại nhiễm trùng và vi khuẩn khi tép tỏi được thái lát, ép hoặc thái hạt lựu. Những lợi ích sức khỏe này của tỏi còn giúp ngăn chặn sự phát triển của các chất có hại, như các loại vi nấm, động vật nguyên sinh, virus, vi khuẩn….
5. Giúp giải độc cơ thể
Tỏi là thực phẩm giải độc mạnh mẽ, thúc đẩy sản xuất glutathione bằng nhiều loại enzyme gan. Nó cũng cung cấp các thành phần giải độc quan trọng khác, bao gồm nhiều hợp chất selen và lưu huỳnh có hoạt tính sinh học.
Bằng cách kết hợp tỏi vào chế độ ăn uống, không chỉ tăng thêm hương vị phong phú cho các món ăn mà còn hỗ trợ cơ thể thực hiện nhiệm vụ quan trọng là giải độc khỏi những ô nhiễm môi trường.
6. Ngừa Alzheimer và sa sút trí tuệ
Tỏi với hàm lượng các chất chống oxy hóa cao, có thể giúp ngăn ngừa tổn thương oxy hóa xảy ra trong cơ thể. Những đặc tính chống oxy hóa này giúp ngăn ngừa một số bệnh về nhận thức, như chứng mất trí nhớ và bệnh Alzheimer. Do đó, tỏi có tác dụng bảo vệ chống lại tổn thương não và giữ cho não hoạt động tốt hơn khi về già.
7. Cải thiện thành tích thể thao
Vào thời xa xưa, lợi ích sức khỏe của tỏi được dùng để làm giảm mệt mỏi và tăng cường sức bền cho người lao động. Ngay cả các vận động viên Olympic Hy Lạp cũng tiêu thụ tỏi để nâng cao thành tích thể thao của họ.
Các chuyên gia vận động thể lực cho thấy, tỏi cải thiện thành tích thể thao thông qua việc kiểm soát mức cholesterol máu, giảm huyết áp, tăng cường miễn dịch, giảm mắc bệnh.
8. Ngăn ngừa tế bào ung thư
Lợi ích sức khỏe của tỏi, đặc biệt là trong lĩnh vực phòng chống ung thư, ngày càng trở thành chủ đề được quan tâm. Theo Nghiên cứu Sức khỏe Phụ nữ Iowa, những phụ nữ ăn tỏi thường xuyên cùng với các loại rau và trái cây khác có nguy cơ mắc ung thư ruột kết thấp hơn 35%.
Tuy nhiên, cần nhiều nghiên cứu hơn trong lĩnh vực này để hiểu đầy đủ mức độ lợi ích sức khỏe của tỏi trong việc ngăn ngừa ung thư.
IV. BẤT LỢI VÀ NGUY CƠ
1. Nguy cơ chảy máu
Tỏi chứa chất allicin với tác dụng ức chế hình thành cục máu đông nên khi ăn quá nhiều tỏi sẽ tăng nguy cơ chảy máu. Đặc biệt với những người đang dùng thuốc kháng đông, người sau phẫu thuật, ăn tỏi nhiều có thể gây chảy máu trong, xuất huyết.
Nếu bệnh nhân đang sử dụng thuốc chống đông máu và đang có lịch dự kiến phẫu thuật thì nên thăm hỏi bác sĩ về chế độ ăn uống để tránh sự tương tác giữa thuốc và thức ăn như tỏi.
2. Gây hôi miệng
Tỏi chứa nhiều hợp chất lưu huỳnh làm hơi thở có mùi hôi. Điều này gây khó chịu với người đang nói chuyện và làm giảm sự tự tin. Vì thế, khi có các cuộc hẹn quan trọng, nên hạn chế ăn các món có quá nhiều tỏi.
Một cách có thể giảm mùi bôi miệng là ăn tỏi được nấu thật chín, vì khi chín lượng hợp chất lưu huỳnh trong tỏi sẽ giảm đi.
3. Gây vấn đề tiêu hóa
Ăn quá nhiều tỏi, nhiều người xuất hiệu các triệu chứng như đầy bụng, chướng khí, thậm chí đau dạ dày, do thành phần fructan có trong tỏi. Fructan là một loại đường đa, trong quá trình tiêu hóa không được hấp thu sẽ bị lên men trong ruột già sinh ra khí nên ăn nhiều tỏi dẫn đến chướng bụng, đầy hơi.
Tỏi có chứa nhiều chất tạo khí của lưu huỳnh như SO2, thiosulfinat, sulfoxit,… Những chất này khi tồn tại quá nhiều trong cơ thể sẽ gây tiêu chảy.
Nhiều nghiên cứu cho thấy, allicin có trong tỏi có thể gây độc cho tế bào gan. Vì thế, ăn quá nhiều tỏi có khả năng làm giảm chức năng gan.
V. NHỮNG LƯU Ý
1. Không ăn quá nhiều tỏi: Liều lượng tỏi khuyến nghị mỗi ngày: Tỏi tươi sống 1–2 tép/ngày (tương đương 3–6 gam) không nên ăn quá 4 tép/ngày, Tỏi đã nấu chín có thể dùng nhiều hơn vì một phần hoạt chất đã giảm (allicin phân hủy khi nấu). Dùng trong nấu ăn khoảng 1–2 củ tỏi nhỏ/ngày là an toàn.
2. Không ăn tỏi khi đói bụng: Ăn tỏi lúc đang đói hoặc chỉ ăn tỏi mà không ăn kèm các loại thực phẩm khác thì allicin và các hợp chất sulfur kích thích dạ dày tăng tiết acid và dịch vị dẫn đến nóng rát viêm loét dạ dày.
3. Không ăn tỏi nếu bạn có tiền sử mắc các bệnh về gan: Nguyên nhân do tỏi có tính nóng, vị cay, người mắc các bệnh về gan khi ăn tỏi sẽ gây kích thích mạnh, tình trạng nóng gan sẽ nặng hơn, lâu dài dẫn đến tổn thương cho cơ quan này.
4. Thể trạng suy yếu không nên ăn tỏi: Theo kinh nghiệm của y học cổ truyền xưa, người ăn tỏi nhiều sẽ làm tiêu tan khi huyết, khiến sinh đờm, loãng khí, hao máu, phát nhiệt. Do đó người có thể trạng yếu thì không nên ăn tỏi.
5. Không ăn tỏi nếu bị dị ứng hoặc khó tiêu hoá: Nếu ăn tỏi mà thấy các dấu hiệu như ợ nóng, đầy hơi… thì rất có thể bạn đã bị dị ứng với tỏi, tốt nhất nên ngưng ăn tỏi.
6. Huyết áp thấp: Người bị huyết áp thấp nên hạn chế tiêu thụ tỏi
VI. THAM KHẢO
[Video 1]Tỏi sống có tác dụng gì? Vì sao nên đập dập rồi mới ăn?
[Video 2] Bạn đã biết ăn tỏi đúng cách thế này chưa?
[1] Garlic, raw
https://fdc.nal.usda.gov/fdc-app.html#/food-details/169230/nutrients
[2] What are the benefits of garlic?
https://www.medicalnewstoday.com/articles/265853
[3] 10 lợi ích sức khỏe hàng đầu của tỏi
https://suckhoedoisong.vn/10-loi-ich-suc-khoe-hang-dau-cua-toi-169240228150838485.htm
[4] 8 tác hại của tỏi bạn không nên xem thường
https://www.nhathuocankhang.com/ban-tin-suc-khoe/an-toi-nhieu-co-sao-khong-8-tac-hai-cua-toi-ban-1517119
TS.BS Trần Bá Thoại
Ủy viên BCH Hội NỘI TIẾT VIỆT NAM