SĐT: 
I LỜI MỞ
Mật ong là một thức ăn tuyệt vời. Quá nhiều tài liệu y học và chứng nghiệm thực tế cho thấy những tác dụng dinh dưỡng, phòng ngừa và điều trị bệnh của mật ong.
Chất lượng mật ong thay đổi theo giống loại ong, mùa hoa khai thác. Đặc biệt, cách đây vài năm tạp chí khoa học Science công bố một nghiên cứu nghiêm túc về mật ong, với kết luận là đến ba phần tư mật ong trên toàn thế giới bị nhiễm hóa chất bảo vệ thực vật như thuốc trừ sâu, thuốc bảo vệ hạt giống…
Vì vậy, người tiêu dùng cần lưu ý những vấn đề sau
Thành phần cụ thể của mật ong phụ thuộc vào mùa hoa và loại ong. Thông thường 100 gam mật ong có chứa: Nước (17.2 %) Carbohydrat (82.4%) gồm fructose (38,5%), glucose (31,0%), maltose (7,1%), sucrose (1,3%) và các carbs hỗn hợp khác; Chất chống oxy hóa như catalase chrysin, pinobanksin, pinocembrin; Chất khoáng , vitamin ở dạng vết.. Khi chuyển hóa cho 304 kcalo năng lượng.
III. CÔNG DỤNG CỦA MẬT ONG
Xưa nay, con người đã dùng mật ong để làm:
(1) thức ăn nước uống, bồi dưỡng cơ thể hằng ngày;
(2) thuốc kháng khuẩn chữa viêm da, tưa miệng, viêm họng;
(3) chưa lành viêm loét dạ dày;
(4) chăm sóc bảo vệ da, chống lão hóa;
(4) tăng cường miễn dịch;
(5) chống ung thư….
Tìm trên trang mạng, có khá nhiều công thức, bài thuốc có mật ong: Tỏi ngâm mật ong, Trứng gà đánh mật ong, Mật ong ngâm chanh, đào, quất; Giấm táo mật ong; Hạt mít mật ong; Chanh nghệ, mật ong; Mứt nghệ mật ong…
* Loại hoa
Theo Trung tâm Nghiên cứu Mật ong, Đại học Waikato, New Zealand, kết luận chưa có bằng chứng về loại hoa nào cho mật ong tốt nhất; nhưng mật ong từ nguồn nhiều loại hoa thường tốt hơn. Do đó, nhiều công ty thường chế biến pha trộn mật ong với hy vọng tăng lợi ích cho khách hàng.
* Lưu trữ, bảo quản
Mật ong khi lưu trữ quá lâu có thể xỉn màu, giảm chất lượng, thậm chí có có thể lên men nếu hàm lượng nước quá cao. Do đó, nên dùng mật ong mới thu hoạch có màu sắc trong sáng.
* Độ tinh lọc
Điều ít người lưu ý là hầu hết tác dụng, lợi ích của mật ong phụ thuộc vào sự hiện diện của phấn hoa trong mật. Nếu không có phấn hoa, như trường hợp người nuôi cho ong ăn đường mía, mật ong chỉ là một dung dịch đường glucose và fructose, và sẽ không không tốt như khi ta uống nước đường. Do đó, nên sử dụng mật ong có phấn hoa hơn là tinh lọc, ngoại trừ người dị ứng với phấn hoa.
V. NHỮNG NGUY CƠ CÓ THỂ
* Sâu răng, thừa cân béo phì…
Mật ong có đến 80% là các chất đường ngọt, do đó dùng quá nhiều mật ong đồng nghĩa với dùng quá nhiều đường, và sẽ có những hệ lụy như khi ăn quá nhiều carbohydrate…
* Nhiễm độc chất tự nhiên
Grayanotoxin là một chất độc thần kinh tự nhiên được tìm thấy trong phấn hoa của cây dương cầm (rhododendrons), con ong, không bị tác dụng của chất độc này, khi hút phấn hoa cây dương cầm sẽ sản sinh loại mật ong có chất graynotoxin độc hại.
* Nhiễm thuốc trừ sâu
Hiện nay, với việc lạm dụng thuốc bảo vệ thực vật, thuốc trừ sâu, trên cây trồng, mật ong cũng có thể bị ô nhiễm qua nhiều cách như: (1) con ong bị nhiễm độc trực tiếp thuốc, chất độc; (2) ong hút mật và phấn hoa đã bị ô nhiễm với thuốc trừ sâu; (3) một phần thuốc trừ sâu tích lũy trong nước ong uống nước và bị ô nhiễm.
Năm 2013, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã cảnh báo Barack Obama rằng, nếu không kiểm soát việc dùng thuốc trừ sâu thì tình trạng mật ong nhiễm độc sẽ gia tăng nghiêm trọng.
Mới đây, các nhà nghiên cứu Thụy Sĩ phát hiện neonicotinoids hiện diện đến 86% các mẫu mật Bắc Mỹ, 57% ở Nam Mỹ. Trên toàn cầu, chỉ hơn 1/3 số mẫu có mức độ đã làm tổn thương ong. Không có mẫu nào có nồng độ nguy hiểm cho sức khoẻ con người. Đặc biệt, 45% mẫu mật có nơn 2 loại và có 10% có đến 4-5 loại thuốc trừ sâu neonicotinoids.
* Dư lượng kháng sinh
Hiện nay, nhiều trại nuôi ong lấy mật thường dùng thuốc kháng sinh để phòng trị bệnh cho chúng, khiến mật ong thu được cũng bị ô nhiễm kháng sinh. Từ 2002-2004, châu Âu đã cấm nhập khẩu mật ong Trung Quốc vì dư lượng kháng sinh vượt mức cho phép.
VI. THAY LỜI KẾT
Mật ong là một món ăn, vị thuốc (thực phẩm chức năng) quý giá từ ngàn xưa đã quá nhiều người biết, quen sử dụng. Hiện nay, sản xuất mật ong đã là một lãnh vực quan trọng trong nông nghiệp nước nhà.
Vấn đề còn lại là làm sao để mật ong đạt tiêu chí an toàn thực phẩm. Việc phát triển, mở rộng trang trại như hiện nay đã cho thấy những điểm yếu, nguy cơ “chết người”, đặc biệt là nhiễm độc thuốc trừ sâu công nghiệp.
Theo tôi có hai giải pháp khả thi: (1) một là kiểm soát nghiêm ngặt việc dùng thuốc bảo vệ thực vật, thuốc kháng sinh nông nghiệp và (2) hai là phát triển nền nông nghiệp hữu cơ (organic farming), nông nghiệp không phân bón hóa học, không thuốc hóa chất trừ sâu. Mật ong “hữu cơ” từ các nông trại hữu cơ này chắc chắn an toàn và sẽ được ưa chuộng
VII. TÀI LIỆU THAM KHẢO
[1] 9 Surprising Benefits Of Honey
https://www.organicfacts.net/health-benefits/health-benefits-of-honey.html
[2] 5 Key Health Benefits of Honey
http://www.benefits-of-honey.com/health-benefits-of-honey.html
[3]Bees and toxic chemicals
https://en.wikipedia.org/wiki/Bees_and_toxic_chemicals
[4] Antibiotic, Pesticide, and Microbial Contaminants of Honey: Human Health Hazards
https://www.hindawi.com/journals/tswj/2012/930849/
[5]Pesticide residue detected in 75 per cent of honey sold worldwide
[6]Pesticides found in honey around the world
http://www.sciencemag.org/news/2017/10/pesticides-found-honey-around-world
[7]The challenges of predicting pesticide exposure of honey bees at landscape level
https://www.nature.com/articles/s41598-017-03467-5
[8] Getting High on Hallucinogenic Honey
https://redditblog.com/2015/10/15/hallucinogenic-honey-bee/
[9] Pesticide Poisoning of Honeybees: A Review of Symptoms, Incident Classification, and Causes of Poisoning
https://www.degruyter.com/view/j/jas.2016.60.issue-2/jas-2016-0024/jas-2016-0024.xml
|
[10] Giá trị dinh dưỡng 100gr mật ong |
|
| Năng lượng | 1.272 kJ 304 kcal) |
| Carbohydrat | 82.4 g |
| Đường | 82.12 g |
| Chất xơ thực phẩm | 0.2 g |
| Chất béo | 0 g |
| Protein | 0.3 g |
| Nước | 17.10 g |
| Riboflavin (Vit. B2) | 0.038 mg (3%) |
| Niacin (Vit. B3) | 0.121 mg (1%) |
| Axit pantothenic (Vit. B5) | 0.068 mg (1%) |
| Vitamin B6 | 0.024 mg (2%) |
| Axit folic (Vit. B9) | 2 μg (1%) |
| Vitamin C | 0.5 mg (1%) |
| Canxi | 6 mg (1%) |
| Sắt | 0.42 mg (3%) |
| Magie | 2 mg (1%) |
| Phospho | 4 mg (1%) |
| Kali | 52 mg (1%) |
| Natri | 4 mg (0%) |
| Kẽm | 0.22 mg (2%) |
[10] Thực hư chuyện mật ong nhiễm thuốc trừ sâu
http://dantri.com.vn/suc-khoe/thuc-hu-chuyen-75-mat-ong-nhiem-thuoc-tru-sau-20171010140339182.htm
[11] Những điều cần biết khi sử dụng mật ong
https://tranbathoaimdphd.wordpress.com/2017/10/10/nhung-dieu-can-biet-khi-su-dung-mat-ong/
[12] Hiểu đúng về mật ong nhiễm thuốc trừ sâu
https://khoahocdoisong.vn/hieu-dung-ve-mat-ong-nhiem-thuoc-tru-sau-post15035.html
TS.BS Trần Bá Thoại
Ủy viên BCH Hội NỘI TIẾT VIỆT NAM