KÍCH HOẠT GENE TRƯỜNG THỌ ĐỂ SỐNG LÂU VÀ KHỎE MẠNH HƠN !

I. LỜI MỞ

Con người có những gene giúp họ sống lâu, khỏe mạnh hơn, gọi là “gen trường thọ”. Các gen trường thọ này hoạt động không đơn độc và quyết định cơ thể chúng ta già đi như thế nào.

Thói quen, lói sống hàng ngày có tác động đáng kể đến các gene trường thọ. Do đó, điều chỉnh lối sống là cách chúng ta “kích hoạt” các gene trường thọ này và chủ động tạo ra một cuộc sống lâu dài và sinh động hơn.

II. GENE TRƯỜNG THỌ LÀ GÌ?

Cơ thể con người là một bộ máy sinh học phức tạp, với các gene đóng vai trò mã hóa, lập trình xác định cách thức hoạt động của bộ máy này. Hệ thống gen tế bào quyết định mọi thứ, từ màu tóc cho đến cách cơ thể phản ứng ra sao với những thay đổi của môi trường chung quanh.

Cơ thể con người có khoảng 20.000 genes. Một số gene khiến chúng ta có khả năng mắc bệnh cao hơn, như một số các biến thể di truyền nhất định sẽ làm tăng nguy cơ bị béo phì, phát triển bệnh Alzheimer và ung thư. Một số gen nhất định khác, gọi là các gene kéo dài tuổi thọ (longivity genes), đóng vai trò then chốt đến lão hóa và sức khỏe,.

Một gene trường thọ được nghiên cứu kỹ lưỡng là FOXO3. Gene này giúp điều chỉnh các quá trình khác nhau của tế bào, bao gồm sửa chữa DNA và phản ứng với stress (căng thẳng). Nghiên cứu cho thấy rằng các biến thể hoặc alen nhất định của gene FOXO3 có thể liên quan đến tuổi thọ vượt trội của con người..

Một gene đáng chú ý khác là SIRT1, có liên quan đến việc sửa chữa tế bào và điều hòa quá trình trao đổi chất, góp phần vào việc tế bào hoạt động hiệu quả và khả năng kéo dài tuổi thọ.

Các lựa chọn lối sống như chế độ ăn uống, chế độ tập thể dục và kiểm soát căng thẳng có thể ảnh hưởng đáng kể đến cách thức hoạt động của các gen này. Ví dụ, chế độ ăn giàu chất chống oxy hóa có thể giúp kích hoạt chức năng bảo vệ các gen này, trong khi các hoạt động thể chất thường xuyên có thể cải thiện khả năng sửa chữa và duy trì chúng.

Như vậy, con người có thể kiểm soát sức khỏe và tuổi thọ của mình bằng cách cải tạo lối sống lành mạnh để kích hoạt các gene kéo dài tuổi thọ, để chúng giúp cuộc sống lâu và khỏe mạnh hơn.

III. GENE TRƯỜNG THỌ HOẠT ĐỘNG THẾ NÀO?

Thông qua vai trò đa dạng của mình, các gene trường thọ điều phối các hoạt động quan trọng để duy trì sức khỏe và sức sống qua nhiều năm.

Một nhân tố quan trọng là sửa chữa DNA. Mỗi ngày, DNA của chúng ta phải chịu tổn hại từ nhiều nguồn khác nhau, bao gồm tia cực tím, ô nhiễm và thậm chí cả các hoạt động trao đổi chất bình thường của cơ thể. Các gen trường thọ như những gen trong họ SIRT đóng vai trò là những người bảo vệ cảnh giác, giám sát việc sửa chữa những hư hỏng này. Bằng cách sửa các lỗi trong DNA, chúng ngăn ngừa các đột biến có thể dẫn đến bệnh tật và lão hóa, đảm bảo các tế bào hoạt động trơn tru và hiệu quả.

Một cơ chế quan trọng khác là kiểm soát stress tế bào. Những stress trong cuộc sống, dù là do độc tố môi trường hay do gắng sức, đều có thể gây tổn hại cho tế bào cơ thể..Các gene trường thọ cũng tham gia vào đây, kích hoạt các cơ chế bảo vệ tế bào khỏi bị hư hại. Ví dụ, các gene như FOXO3 kích hoạt các con đường chống oxy hóa giúp trung hòa các gốc tự do có hại, giảm stress oxy-hóa và giúp tế bào phục hồi và phát triển trong những điều kiện đầy thách thức.

Tóm lại, bằng cách tăng cường tính toàn vẹn DNA và củng cố khả năng phòng vệ của tế bào, các gene kéo dài tuổi thọ đóng vai trò then chốt trong việc xác định độ tuổi của chúng ta một cách chỉnh chu.

IV. LÀM SAO KÍCH HOẠT GENE KÉO DÀI TUỔI THỌ ?

Kích hoạt gene kéo dài tuổi thọ thông qua việc lựa chọn lối sống không chỉ là một khả năng; mà là một chiến lược sống. Đã có các bằng chứng khoa học rằng, chế độ ăn uống, hoạt động thể chất thường xuyên, ưu tiên giấc ngủ, kiểm soát stress và tăng cường các kết nối xã hội là rất hữu hiệu.

1. Ăn uống bài bản

Chế độ ăn Okinawa và Địa Trung Hải là hai tiêu chuẩn vàng về dinh dưỡng để tăng cường tuổi thọ.

* Chế độ ăn Địa Trung Hải, giàu trái cây, rau, ngũ cốc nguyên hạt, dầu ô liu và protein nạc, được ca ngợi vì lợi ích sức khỏe tim mạch và vai trò trong việc tăng cường hoạt động của gen kéo dài tuổi thọ.

* Chế độ ăn kiêng của người Okinawa, đặc trưng bởi việc ăn nhiều rau xanh và vàng, khoai lang và các sản phẩm từ đậu nành, có liên quan đến tuổi thọ đáng kể của người dân Okinawa.

Những chế độ ăn kiêng này có chung một điểm chung: chúng chứa ít thực phẩm chế biến sẵn và đường, đồng thời chứa nhiều chất chống oxy hóa và chất dinh dưỡng thực vật, hỗ trợ sức khỏe tế bào và giảm viêm.

2. Vận động quy cũ

Hoạt động thể chất là một nền tảng khác của lối sống kéo dài tuổi thọ. Tập thể dục thường xuyên, dù là đi bộ nhanh, bơi lội, đạp xe hay rèn luyện sức mạnh, đã được chứng minh là cải thiện sức khỏe tim mạch, tăng độ nhạy insulin và cải thiện tâm trạng cũng như chức năng nhận thức.

Tập thể dục cũng kích hoạt các con đường chính liên quan đến gen kéo dài tuổi thọ, giúp duy trì sức khỏe và khả năng phục hồi của tế bào.

3. Ngủ nghỉ đủ giấc

Ngủ đủ giấc là điều cần thiết để sửa chữa tế bào và kéo dài tuổi thọ. Trong khi ngủ, cơ thể trải qua các quá trình quan trọng để sửa chữa DNA và bảo trì tế bào.

Thiếu ngủ mãn tính có liên quan đến một loạt các vấn đề sức khỏe có thể làm suy giảm hoạt động của các gen kéo dài tuổi thọ, bao gồm tình trạng viêm gia tăng và quá trình trao đổi chất bị gián đoạn.

Đảm bảo giấc ngủ chất lượng từ 7-9 giờ mỗi đêm có thể hỗ trợ chức năng tối ưu của các gen kéo dài tuổi thọ, góp phần mang lại sức khỏe và tinh thần tổng thể.

4. Cất bỏ các stress

Căng thẳng mãn tính có thể gây tổn hại nặng cho cơ thể, đẩy nhanh quá trình lão hóa và cản trở hoạt động của các gen kéo dài tuổi thọ.

Các kỹ thuật như chánh niệm và thiền định không chỉ là xu hướng mà còn là phương pháp đã được chứng minh giúp giảm căng thẳng và những tác hại của nó đối với cơ thể.

Bằng cách thực hành chánh niệm thường xuyên, có thể giảm mức độ căng thẳng, giảm viêm nhiễm và tạo ra một môi trường bên trong hỗ trợ tuổi thọ.

5. Kết nối xã hội tốt đẹp

Duy trì, tăng cường kết nối xã hội và tham gia vào các hoạt động vui vẻ cũng rất quan trọng để kéo dài tuổi thọ.

Mối quan hệ xã hội mạnh mẽ và ý thức cộng đồng có liên quan đến tỷ lệ bệnh tật thấp hơn và tuổi thọ dài hơn. Theo CDC, “sự kết nối xã hội ảnh hưởng đến tâm trí, cơ thể và hành vi của chúng ta, tất cả đều ảnh hưởng đến sức khỏe và tuổi thọ của chúng ta”.

Tương tự, tìm thấy niềm vui trong các hoạt động hàng ngày có thể cải thiện sức khỏe tinh thần và khả năng phục hồi, hỗ trợ thêm cho cơ chế kéo dài tuổi thọ của cơ thể.

V. ĐÔI LỜI BÀN LUẬN

Thói quen trong lối sống sẽ khiến chúng ta có thể “bật” hoặc “tắt” một số gene nhất định. Nghĩa là, chúng ta có thể giảm thiểu các gene liên quan đến bệnh tật và tăng cường những gene liên quan đến tuổi thọ, dể có thể sống lâu và khỏe mạnh hơn..

Giáo sư Joao Pedro Magalhaes, Trưởng Phòng thí nghiệm Gene lão hóa và trẻ hóa Đại học Birmingham (Vương quốc Anh), cho biết: “Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng tuổi thọ con người có khoảng 25% do di truyền. Như vậy, thời gian chúng ta sống được phần lớn (75%) được quyết định bởi môi trường và chỉ 25% do gene quyết định”; “Tập thể dục sẽ tạo ra những thay đổi trong cơ thể, từ đó ảnh hưởng đến cách biểu hiện gene. Chế độ ăn kiêng cũng tương tự”

Giáo sư Magalhaes cũng lưu ý rằng, “Rất khó” để vạch ra ranh giới giữa thay đổi lối sống, thay đổi biểu hiện gene và ảnh hưởng trực tiếp đến tuổi thọ. Tuy nhiên, một số nghiên cứu cho thấy thay đổi thói quen có nhiều lợi ích sức khỏe và tuổi thọ đáng kể.

VI. THAM KHẢO

[1] Insights into a Critical Role of the FOXO3a-FOXM1 Axis in DNA Damage Response and Genotoxic Drug Resistance

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25418858/

[2] Biology of Ageing and Role of Dietary Antioxidants

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC9373940/

[3] Markers for bone sarcomas

https://www.sciencedirect.com/topics/medicine-and-dentistry/sirtuin-1

[4] Biology of Ageing and Role of Dietary Antioxidants

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3996317/

[5] Health Benefits of Exercise

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6027933/

[6] Sleep and Cellular Stress