SĐT: 
I. LỜI MỞ
Hiện nay bệnh nhiễm virus hợp bào hô hấp RSV đang vào cao điểm ở Việt Nam chúng ta. Cuối thu-đầu đông, khi thời tiết nồm ẩm, thay đổi nhiệt độ làm hệ miễn dịch suy giảm, tạo điều kiện thuận lợi cho virus phát triển và lây lan mạnh, nhất là ở trẻ dưới 2 tuổi và người cao tuổi có bệnh nền.
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), RSV gây ra hơn 60% các trường hợp nhiễm trùng hô hấp ở trẻ em: khoảng 70% trẻ em dưới 1 tuổi đã từng nhiễm virus và tăng lên 90% khi trẻ đạt 2 tuổi.
Hai dược phẩm đang được sử dụng rông rãi là Kháng thể đơn dòng chống RSV (cho sơ sinh và trẻ nhỏ) và Vaccine ngừa RSV (dùng cho phụ nữ mang thai và người cao tuổi).
II. KHÁNG THỂ ĐƠN DÒNG CHỐNG RSV
Là loại kháng thể đặc hiệu có khả năng nhận diện và gắn kết với protein F của RSV – yếu tố quyết định giúp virus xâm nhập vào tế bào người. Khi gắn vào protein này, kháng thể sẽ ngăn chặn RSV bám dính và xâm nhập, từ đó ức chế quá trình lây nhiễm.
Kháng thể được sử dụng là immunoglobulin G (IgG) được sản xuất bằng cách đưa gene tạo ra IgG này vào tế bào động vật có vú để chúng sinh tổng hợp kháng thể. Sau đó, kháng thể chiết trích được tinh chế, kiểm định và bào chế an toàn trước khi tiêm cho trẻ sơ sinh, giúp tạo miễn dịch thụ động và bảo vệ ngay lập tức trước RSV.
Do không kích hoạt hệ miễn dịch chủ động như vaccine, nên hiệu quả bảo vệ của kháng thể đơn dòng đạt mức cao nhất trong vài tuần đầu sau tiêm và thường giảm dần theo thời gian. Tùy vào công nghệ ứng dụng sản xuất, mỗi kháng thể đơn dòng RSV sẽ có thời gian bán thải và hiệu lực kéo dài khác nhau.
Hiện nay, có 2i loại kháng thể đơn dòng RSV đã được cấp phép và sử dụng rộng rãi trên thế giới gồm Synagis (Palivizumab) và Beyfortus (Nirsevimab).
* Synagis (Palivizumab) do Tập đoàn AstraZeneca phát triển, đã được triển khai tiêm tại Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh từ tháng 4/2025 cho nhóm trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ có nguy cơ cao.
* Beyfortus (Nirsevimab) do Tập đoàn Sanofi (Pháp) sản xuất, được Hệ thống Tiêm chủng VNVC phối hợp đưa về Việt Nam từ cuối tháng 10/2025 và triển khai trong giai đoạn đầu tại Hệ thống Bệnh viện và Phòng khám Đa khoa Tâm Anh (TP.HCM và Hà Nội),
III. VACCINE PHÒNG NGỪA RSV
Glycoprotein F (Fusion protein) là “chìa khóa” giúp virus RSV hòa màng và xâm nhập vào tế bào người. Protein F tồn tại ở hai dạng: trước dung hợp (PreF) và sau dung hợp (PostF). Trong đó, trạng thái tiền dung hợp PreF bộc lộ những “điểm yếu” của virus, là nơi kháng thể trung hòa có thể gắn vào và vô hiệu hóa virus hiệu quả nhất từ đó ngăn cản virus xâm nhập vào tế bào và nhân lên.
Hiện nay, ở Việt Nam có lưu hành 2 vaccine ngừa RSV là:
* Vaccine Arexvy nghiên cứu và sản xuất bởi Tập đoàn Dược phẩm GlaxoSmithKline (GSK), sản xuất tại Bỉ. Vắc xin được chỉ định tiêm cho người lớn từ 60 tuổi khỏi các bệnh đường hô hấp dưới như viêm đường hô hấp dưới, các bệnh về phổi như viêm phế quản hoặc viêm phổi do RSV gây ra, với một mũi tiêm duy nhất.
* Vaccine Abrysvo của Tập đoàn dược phẩm sinh học Pfizer (tại Bỉ) đã áp dụng công nghệ ổn định protein F ở dạng PreF và đưa vào thành phần vaccine. Đây là cấu trúc có tính sinh miễn dịch mạnh nhất, giúp cơ thể tạo ra kháng thể đặc hiệu, ngăn cản quá trình dung hợp màng, từ đó vô hiệu hóa virus và mang lại hiệu quả bảo vệ bền vững.
Các vaccine RSV này được dùng:
* Cho phụ nữ mang thai tạo kháng thể chuyền cho con để chúng bảo vệ thụ động chống lại bệnh đường hô hấp dưới do RSV ở nhũ nhi từ khi sinh ra đến 6 tháng tuổi.
* Tiêm chủng cho những người từ 60 tuổi trở lên để phòng ngừa bệnh đường hô hấp dưới do RSV gây ra.
IV. HAI ĐIỀU LƯU Ý
1. Vaccine là gây miễn dịch chủ động bằng cách kích thích tế bào lympho B của hệ miễn dịch sinh tổng hợp kháng thể đặc hiệu chống lại RSV; đồng thời các lympho T cũng lưu lại “ký ức miễn dịch” lâu dài. Do đó, vaccine hiệu quả mạnh và lâu dài hơn. Nhược điểm là phải tiêm chủng trước khi bị phơi nhiễm virus RSV, trung bình 1-2 tháng mới có đủ kháng thể.
2. Kháng thể đơn dòng là miễn dịch thụ động, như SAT, SAD, SAV… Dù ưu điểm là có ngay kháng thể để chống lại (trung hòa) virus, nhưng là kháng thể “vay mượn” nên chỉ tồn tại trong máu một khoản thời gian nhất định mà thôi.
V. THAM KHẢO
[Video 1] Vắc xin RSV: Ai nên tiêm? Lịch tiêm thế nào? | VNVC
[Video 2] BVĐK Tâm Anh triển khai tiêm kháng thể đơn dòng bảo vệ trẻ có nguy cơ cao khỏi RSV
[1] THÔNG TIN CƠ BẢN VỀ HỆ THỐNG MIỄN DỊCH: KHÁNG NGUYÊN, KHÁNG THỂ, VACCINE…..
THÔNG TIN CƠ BẢN VỀ HỆ THỐNG MIỄN DỊCH: KHÁNG NGUYÊN, KHÁNG THỂ, VACCINE…..
[2] CÁC LOẠI MIỄN DỊCH: TỰ NHIÊN, CHỦ ĐỘNG, THỤ ĐỘNG
CÁC LOẠI MIỄN DỊCH: TỰ NHIÊN (KHÁNG THỂ, Ig), CHỦ ĐỘNG (VACCINE), THỤ ĐỘNG (KHÁNG HUYẾT THANH)
[3] VACCINE VÀ TIÊM CHỦNG: NHỮNG THÔNG TIN CƠ BẢN
[4] KHÁNG THỂ ĐƠN DÒNG (MONOCLONAL ANTIBODY)