SĐT: 
I. LỜI MỞ
Gan nhiễm mỡ không do rượu là một bệnh khá phổ biến. Thống kê y học cho thấy, khoảng 15 – 30% dân số mắc gan nhiễm mỡ không do rượu, trong đó 12 – 40% diễn tiến tới viêm gan nhiễm mỡ không do rượu, và khoảng 15 – 25% bệnh nhân viêm gan này sẽ diễn tiến đến xơ gan, khoảng 7% trong nhóm bệnh nhân xơ gan sẽ tiến triển tới ung thư gan.
Trong giai đoạn đầu, thường thì bệnh âm thầm không gây ra các biến chứng và ít tác động tiêu cực đến sức khỏe. Nhưng về lâu về dài, nếu không điều chỉnh, kiểm soát bệnh sẽ có những biến chứng nghiêm trọng. Chính vì vậy, khi có các dấu hiệu nghi ngờ bệnh, cần đến các cơ sở chuyên khoa để có hướng dẫn, điều trị kịp thời.
II. ĐỊNH DANH
Gan khỏe mạnh chứa rất ít hoặc không có chất béo, và thường thì lượng mỡ sẽ phải ít hơn 5% trọng lượng của gan. Gan nhiễm mỡ không do rượu (non-alcoholic fatty liver disease NAFLD), bệnh gan nhiễm mỡ liên quan đến rối loạn chuyển hóa (metabolic dysfunction-associated steatotic liver disease MASLD) là thuật ngữ dùng để chỉ các tình trạng gây ra bởi sự tích tụ quá nhiều chất béo trong tế bào gan.
Mọi lứa tuổi đều có thể mắc bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu, đặc biệt là nhóm người trong độ tuổi từ 40-50 có nguy cơ cao mắc bệnh này do các yếu tố như béo phì, bệnh đái tháo đường.
Giai đoạn đầu của bệnh gan nhiễm mỡ thường không có bất cứ ảnh hưởng nào đến cơ thể, tuy nhiên nếu để lâu sẽ làm tổn thương gan, và có thể tiến triển thành xơ gan và ung thư gan.
III. NGUYÊN NHÂN VÀ NGUY CƠ
Đến nay, vẫn chưa có nguyên nhân chính xác gây nên bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu. Những yếu tố nguy cơ gây bệnh hiện rất phức tạp và chưa rõ ràng
- Thừa cân, béo phì đặc biệt là béo bụng. Khoảng 80-90% bệnh nhân bị gan nhiễm mỡ không do rượu đều có vấn đề về thừa cân.
- Đái tháo đường hoặc tiền đái tháo đường type 2
- Chế độ ăn uống nhiều chất ngọt, chất béo và lười vận động
- Suy dinh dưỡng
- Rối loạn chuyển hóa do di truyền, mỡ trong máu cao
- Tác dụng phụ của một số loại thuốc
- Hội chứng cushing, suy tuyến yên, suy tuyến giáp, buồng trứng đa nang….
- Stress oxy hóa trong tế bào gan tăng
IV. TRIỆU CHỨNG VÀ BIẾN CHỨNG
1. Triệu chứng
Gan nhiễm mỡ không do rượu chưa có triệu chứng đặc hiệu, và gan nhiễm mỡ không do rượu đơn thuần thường không có triệu chứng nào.
Một vài biểu hiện của người bệnh đó là gan to, mệt mỏi, tức vùng bụng trên bên phải.
Trong trường hợp bệnh ở giai đoạn nặng hơn như xơ gan thì sẽ xuất hiện các triệu chứng rõ ràng hơn như: vàng da và mắt, giãn mạch dưới da, cổ trướng, buồn nôn, lách to, lòng bàn tay son.
2. Biến chứng
Gan nhiễm mỡ không do rượu sẽ trở nên nghiêm trọng hơn khi chuyển thành viêm gan. Viêm gan dai dẳng sẽ gây ra các mô sẹo ở xung quanh gan và các mạch máu gần đó gây nên tình trạng xơ gan nhưng gan vẫn hoạt động được bình thường. Biến chứng nghiêm trọng nhất của gan nhiễm mỡ không do rượu là suy gan và ung thư gan.
.Thống kê y học cho thấy, khoảng 12 – 40% ca bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu sẽ diễn tiến tới viêm gan nhiễm mỡ không do rượu, và khoảng 15 – 25% bệnh nhân viêm gan này sẽ diễn tiến đến xơ gan, khoảng 7% trong nhóm bệnh nhân xơ gan sẽ tiến triển tới ung thư gan.
V. XỬ LÝ GAN NHIỄM MỠ KHÔNG DO RƯỢU
* Với gan nhiễm mỡ đơn thuần, cần điều chỉnh chế độ ăn lành mạnh và hoạt động thể lực, chưa cần điều trị thuốc.
* Vi bệnh nhân nhân gan nhiễm mỡ không do rượu thừa cân, béo phì, giảm 7-10 % cân nặng là mục tiêu điều trị, làm giảm men gan và cải thiện mô học gan bằng
– Khuyến cáo về chế độ ăn: nên xem xét hạn chế năng lượng và loại bỏ các thức ăn chế biến, thức ăn nhanh, thực phẩm và đồ uống có hàm lượng fructose cao, tăng cường lượng rau, trái cây….
– Ưu tiên chọn dầu thực vật, hạn chế mỡ động vật….
– Chọn môn thể dục nào tùy thuộc sở thích của bệnh nhân và có thể duy trì lâu dài được.
–. Điều trị ổn định các bệnh kèm nhu đái tháo đường, hội chứng chuyển hóa, tăng men gan dai dẵng….
VI. THAM KHẢO
[Video 1] Gan nhiễm mỡ không do rượu NAFLD: Nguyên nhân và cách phòng
[Video 2] Ngày Tết vẫn mắc gan nhiễm mỡ dù không rượu bia
[1] Metabolic Dysfunction-Associated Steatotic Liver Disease (MASLD)
Metabolic Dysfunction-Associated Steatotic Liver Disease (MASLD)
[2] Bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu
https://www.vinmec.com/vie/bai-viet/benh-gan-nhiem-mo-khong-do-ruou-vi
[3] Bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu
https://www.vinmec.com/vie/bai-viet/gan-nhiem-mo-khong-do-ruou-nguyen-nhan-trieu-chung-bien-chung-vi
[4] Cập nhật chẩn đoán và điều trị bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu (non-alcoholic fatty liver disease)
https://vasld.com.vn/cap-nhat-chan-doan-va-dieu-tri-benh-gan-nhiem-mo-khong-do-ruou-non-alcoholic-fatty-liver-disease
[5] Treatment for MASLD and MASH
[6] Non-alcoholic fatty liver disease
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/nonalcoholic-fatty-liver-disease/symptoms-causes/syc-20354567
TS.BS Trần Bá Thoại
Ủy viên BCH Hội NỘI TIẾT VIỆT NAM