SĐT: 
I. LỜI MỞ
Việc nghiêm túc tuân thủ một chế độ ăn kiêng khắc nghiệt để giảm cân đôi khi tạo ra căng thẳng, nhất là khi người bắt đầu ăn, đang trải qua giai đoạn lo lắng và không thể thưởng thức những món ăn quen thích.
Cheat meal, cheat day, bữa ăn gian hoặc cả ngày ăn gian cũng là một cách để thư giãn và thích nghi dần với kế hoạch ăn kiêng lâu dài.
Nhưng “ăn gian” như vậy nếu không nghiêm túc, đúng cách thường có nguy cơ làm mất mục tiêu giảm cân và phản tác dụng.
II. CHEAT MEAL LÀ GÌ ?
Cheat meal, bữa ăn gian, là một bữa ăn “ngoại lệ” trong cheat day (ngày ăn gian) khi đang theo đuổi một chế độ ăn kiêng nào đó. Trong cheat meal cho phép người ăn kiêng được tự do ăn những món ăn yêu thích không nằm trong chế độ ăn kiêng nghiêm ngặt thông thường của mình. Ví dụ: Một người đang tuân theo kế hoạch bữa ăn keto từ thứ Hai đến thứ Bảy, họ có thể dùng bữa cheat meal vào sáng Chủ nhật, với một số thực phẩm giàu carbohydrate như bánh mì nhiều loại ngũ cốc, đậu tây và có thể là một hoặc hai món tráng miệng.
Nhiều chuyên gia cho rằng, cheat meal trong cheat day như thế là động lực để con người có thể tiếp tục ăn kiêng trong thời gian còn lại trong tuần. Đây là một chiến lược thưởng, khoan dung ngắn để giảm mất căng thẳng do phải tuân thủ chế độ ăn kiêng nghiêm ngặt trong suốt cả tuần dài.
III. NHỮNG ƯU ĐIỂM, LỢI ÍCH
1. Thay đổi sự trao đổi chất
Một bữa ăn gian lận được lên kế hoạch và tính toán kỹ lưỡng sẽ dẫn đến việc điều chỉnh một loại hormone điều hoà cảm giác thèm-chán ăn như leptin, ghrelin, adiponectin….để duy trì sự cân bằng năng lượng trong cơ thể qua đó cân bằng trọng lượng cơ thể.
* Leptin hormone từ các tế bào mô mỡ điều chỉnh cân bằng năng lượng, thể trọng bằng cách ức chế thèm ăn. Khi ăn kiêng khắc nghiệt và thiếu hụt calo nồng độ leptin giảm và tín hiệu về não sẽ tăng trung khu thèm ăn (feeding center) được kích thích, ngược lại tăng lượng calo nhất thời có thể làm tăng mức leptin lên tới 30% trong tối đa 24 giờ, Sự gia tăng đột ngột nồng độ leptin sẽ thúc đẩy quá trình trao đổi chất để đốt cháy lượng calo dư thừa trung khu chán ăn (satiety center) bị kích thích khiến con người cảm thấy no, hài lòng và không muốn ăn nữa nên có lợi cho việc kiểm soát cân nặng.
* Ghrelin hormone tác dụng nhanh, bắt đầu bữa ăn. Khi ăn ít calo nồng độ ghrelin tăng lên kích thích trung khu thèm ăn dẫn đến tăng lượng thức ăn cơ thể cần.
2. Tích luỹ glycogen
Sau một tuần ăn kiêng nghiêm ngặt và bị thiếu hụt calo, lượng glycogen dự trữ sẽ giảm thấp. Bữa cheat eating có lượng calo cao giúp tăng lượng glycogen dự trữ cho tuần tiếp theo. Lượng glycogen tăng lên sẽ giúp tập luyện thể lực hiệu quả hơn, không cảm thấy mệt mỏi, uể oải.
3. Động lực cho sức khoẻ tâm thần
Bên cạnh những lợi ích về trao đổi chất, bữa ăn gian lận còn có những lợi ích về sức khỏe tâm thần. Một khó khăn thường gặp ở những người ăn kiêng nghiêm ngặt là không kiểm soát được sự thôi thúc của thói quen và hay bị bỏ cuộc. Nếu người ăn kiêng biết rằng một hoặc hai ngày nữa mình sẽ có một ngày ăn gian với những bữa ăn “thoải mái” thì họ không nhượng bộ trước những thôi thúc nhất thời về việc đi chệch khỏi kế hoạch ăn kiêng của mình.
IV. NHỮNG NHƯỢC ĐIỂM, NGUY CƠ
1. Tăng cân
Nếu dùng bữa ăn gian lận calo rất cao và không cân bằng với hoạt động thể chất, nó có thể dẫn đến tăng cân.
2. Gián đoạn tiến độ
Tùy thuộc vào tần suất và quy mô của các bữa ăn gian lận, chúng có khả năng làm gián đoạn tiến trình giảm cân hoặc các mục tiêu sức khỏe khác.
3. Hình thành thói quen không lành mạnh
Bữa ăn gian lận có thể dẫn đến một chu kỳ thói quen ăn uống không lành mạnh, chẳng hạn như thường xuyên ăn những thực phẩm không lành mạnh hoặc lấy bữa ăn gian lận làm cái cớ để ăn thực phẩm không lành mạnh thường xuyên hơn.
V. BÀN VÀ KẾT LUẬN
Những bữa ăn gian lận chắc chắn là quãng thời gian ngắn để thư giãn, nghỉ ngơi, giảm stress sau một chế độ ăn kiêng kiểm soát cân nặng kéo dài cả tuần.
Nhưng cheat meal cũng phải được lên kế hoạch chặt chẽ. Nếu ăn quá nhiều cheat meal như vậy có thể phản tác dụng và khó đạt được sự cân bằng hợp lý vì mấu chốt để giảm cân và có một lối sống lành mạnh tổng thể.
Cách tốt nhất để giải quyết vấn đề này là ăn những bữa ăn nhỏ thoải mái nhưng được tính toán kỹ trong suốt ngày ăn gian để có thể theo dõi tốt hơn lượng calo đã tiêu thụ và cũng thoát khỏi nguy cơ ăn uống vô độ.
VI. THAM KHẢO
[1] What are the benefits and drawbacks of cheat meals?
https://www.quora.com/What-are-the-benefits-and-drawbacks-of-cheat-meals
[2] What are the benefits of cheat meals?
https://www.roborfitness.com/blogs/nutrition/what-are-the-benefits-of-a-cheat-meal
[3] The Pros and Cons of Cheat Days
[4] 4 Reasons Why A Cheat Meal Is Important For You
https://doctor.ndtv.com/living-healthy/4-reasons-why-a-cheat-meal-is-important-for-you-1788302
[5] Do ‘Cheat Meals’ Help or Hurt Your Diet?
[6] Why are cheat meals important in your weight-loss journey?
https://www.healthshots.com/healthy-eating/nutrition/why-are-cheat-meals-important-in-your-weight-loss-journey/
[7] The Benefits and Risks of Cheat Days on the Keto Diet
https://health.usnews.com/wellness/food/articles/cheat-days-on-the-keto-diet
[8] Is It Okay To Have Cheat Days?
TS.BS Trần Bá Thoại
BCH Hội NỘI TIẾT VIỆT NAM