SĐT: 
I. LỜI MỞ
Từ lâu, nông dân đã dùng bèo tấm làm thức ăn cho gia súc, gia cầm vì đây là loài thực vật thủy sinh phát triển rất nhanh, lại chứa nhiều protein, vtamin và khoáng chất có thể được thu hoạch để chăn nuôi trang trại.
Báo cáo Liên hợp quốc do Giáo sư sinh thái Pamela McElwee soạn tháo cho thấy, biến đổi khí hậu đang đe dọa nguồn cung cấp lương thực của thế giới và nguy cơ gián đoạn nguồn cung sẽ rất lớn khi nhiệt độ tăng, Theo Eric Lam, Giáo sư Sinh học thực vật Trường Khoa học Môi trường và Sinh học Đại học Rutgers–New Brunswick, thì bèo tấm, loại cây phát triển nhanh nhất thế giới, có nhiều protein hơn đậu nành và là nguồn thực phẩm truyền thống của người dân sống ở một số vùng Đông Nam Á, có thể là một trong những giải pháp cứu cánh.
II. NHẬN DIỆN BÈO TẤM
Bèo tấm, bèo cám, bèo vịt (duckweed), “đậu lăng nước” (water lentils) là một loại thực vật thủy sinh mọc trên bề mặt của các vùng nước chảy chậm như ao, đầm lầy và các vùng đất ngập nước khác.Họ bèo tấm bao gồm 37 loài từ nhiều nơi khác nhau trên khắp thế giới.
Bèo tấm có hàm lượng protein rất cao, từ 20 đến 40 phần trăm tùy loại, theo trọng lượng khô. Do đó, bèo tấm bổ dưỡng hơn so với rau xà lách, vốn có hàm lượng chất xơ và vitamin tốt nhưng không nhiều protein. Không chỉ làm thức ăn cho vật nuôi, các nhà nghiên cứu cho rằng, với giá trị dinh dưỡng cao bèo tấm có thể đóng góp tuyệt vời cho chế độ ăn uống của con người.
Ngoài lợi ích dinh dưỡng, một số chủng bèo tấm đã được sử dụng trong y học dân gian truyền thống.
III. LỢI ÍCH DINH DƯỠNG
Ăn bèo tấm có nhiều lợi ích sức khỏe. Một nghiên cứu năm 2017 đã phát hiện ra rằng, bèo tấm có hàm lượng vitamin, khoáng chất và cả protein cao hơn hầu hết mọi loại rau khác.
* Về protein, một số loài bèo tấm có hàm lượng protein chiếm tới 40% trọng lượng khô của chúng, tương đương với một quả trứng gà cỡ trung bình. Đặc biệt, protein của bèo tấm là loại hoàn chỉnh nghĩa là đủ các acid amin tối cần thiết (essential amino acids).
* Về các chất dinh dưỡng khác: bèo tấm giàu Polyphenol, Chất xơ thực phẩm, Vitamin A, nhóm B và B12, Sắt và kẽm….
Tất cả những chất này đều có tỷ lệ lớn hơn hầu hết các loại rau khác, vì vậy bèo tấm thực sự có giá trị vượt trội so với trọng lượng của nó.
Bác sĩ Eva Weinlander của Trường Y khoa Đại học Stanford nhậ định: “Bèo tấm chứa đầy polyphenol lành mạnh, không kém gì táo và rau bina. Polyphenol là chất chống viêm mạnh, bảo vệ chúng ta khỏi các bệnh mãn tính như bệnh tim mạch, ung thư, tiểu đường, nhiễm trùng, lão hóa, hen suyễn, v.v. Pha với nước lạnh hoặc sinh tố yêu thích của bạn, bạn cũng sẽ có được một khẩu phần protein lành mạnh, nhiều chất xơ prebiotic để cảm thấy no và nuôi dưỡng vi khuẩn đường ruột có lợi, các vitamin cần thiết và một lượng nhỏ chất béo có lợi cho bạn.”
III. HƯƠNG VỊ VÀ MÓN ĂN TỪ BÈO TẤM
1. Hương vị bèo tấm
Nhìn chung, bèo tấm có vị khá nhẹ, một số chủng có nhiều anthocyanin hơn có thể có vị hơi đắng sau khi ăn. Do đó, để dễ ăn có thể trộn với phô mai tươi trên bánh quy giòn hoặc cho vào mì ramen để bổ sung protein, ăn với bánh mì kẹp thịt và bánh sandwich.
Người dân Đông Nam Á, bao gồm cả Thái Lan và Lào, thu hoạch và biết cách nấu bèo tấm hoang dã, và có nhiều công thức nấu ăn từ bèo tấm từ nhiều nguồn khác nhau trên toàn thế giới.
Sinh tố từ bèo tấm (smoothie with duckweed)
2. Món ăn từ bèo tấm
* Ăn sống: Một số người thích ăn bèo tấm sống, đặc biệt là những loại bèo non, tươi.
* Luộc: Bèo tấm luộc có thể ăn kèm với các món kho, hoặc xào với thịt heo, lòng heo.
* Xào: Bèo tấm xào có thể kết hợp với nguyên liệu khác như tôm, thịt, hoặc các loại rau củ khác.
* Nấu canh: Bèo tấm có thể nấu canh với các loại rau khác như rau muống, mồng tơi, hoặc nấu riêng với tép, cá lóc, tôm khô.
* Các món ăn chế biến sẵn: Bèo tấm có thể được sử dụng trong các món pesto, ravioli, hoặc kết hợp với các nguyên liệu khác để tạo ra các sản phẩm ăn liền.
IV. THAY LỜI KẾT
Bèo tấm đóng vai trò quan trọng trong hệ sinh thái: xử lý nước và môi trường sống của động vật hoang dã và dinh dưỡng. Bèo tấm có tiềm năng sử dụng làm nguồn thực phẩm, năng lượng và các vật liệu thay thế khác.
Báo cáo Liên hợp quốc do Giáo sư sinh thái Pamela McElwee soạn tháo cho thấy, biến đổi khí hậu đang đe dọa nguồn cung cấp lương thực của thế giới và nguy cơ gián đoạn nguồn cung sẽ rất lớn khi nhiệt độ tăng, Theo Eric Lam, Giáo sư Sinh học thực vật Trường Khoa học Môi trường và Sinh học Đại học Rutgers–New Brunswick, thì bèo tấm, loại cây phát triển nhanh nhất thế giới, có nhiều protein hơn đậu nành và là nguồn thực phẩm truyền thống của người dân sống ở một số vùng Đông Nam Á, có thể là một trong những giải pháp cứu cánh.
Tuy nhiên, bèo tấm cũng có thể gây hại cho môi trường nước nếu phát triển quá mức.
V. THAM KHẢO
[Video 1] Bí quyết nuôi bèo tấm cho hiệu quả cao | VTC16
[1] Could duckweed feed the world?
https://phys.org/news/2019-08-duckweed-world.html
[2] Duckweed – Uses, Side Effects, and More
https://www.webmd.com/vitamins/ai/ingredientmono-426/duckweed
[3] More than superfood: Researchers study use of duckweed
https://phys.org/news/2022-09-superfood-duckweed.html#google_vignette
[4] 10 Benefits of Having a Common Duckweed
https://greg.app/common-duckweed-benefits/
[5] Is Duckweed the Newest Superfood?
https://plantx.com/blogs/vegan-blogs/is-duckweed-the-newest-superfood
[6] Duckweed (Lemnaceae) for potentially nutritious human food: A review
https://www.researchgate.net/publication/357261606_Duckweed_Lemnaceae_for_potentially_nutritious_human_food_A_review
[7] Duckweed as human food. The influence of meal context and information on duckweed acceptability of Dutch consumers
https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0950329318302295
[8] Bất ngờ với loại rau nhiều protein gấp 6 lần đậu nành: Người Việt chỉ dùng để nuôi lợn, gà
https://soha.vn/bat-ngo-voi-loai-rau-nhieu-protein-gap-6-lan-dau-nanh-nguoi-viet-chi-dung-de-nuoi-lon-ga-198250613113310817.htm
[9] Bèo tấm – “Siêu thực phẩm” của tương lai
https://www.vietnamplus.vn/beo-tam-sieu-thuc-pham-tiem-nang-cua-tuong-lai-post1011362.vnp#google_vignette
[10] Nghiên cứu mới: Bèo tấm hơn cả siêu thực phẩm
https://tuoitre.vn/cac-nha-nghien-cuu-duc-beo-tam-hon-ca-sieu-thuc-pham-2022100109373397.htm
TS.BS Trần Bá Thoại
Ủy viên BCH HộI NỘI TIẾT VIỆT NAM