SĐT: 
Tết đến xuân về, trên mâm lễ cúng của người Quảng ngoài bánh chưng, bánh tét thường có thêm bánh tổ, loại bánh làm khá đơn giản từ bột gạo nếp đường và vài phụ gia.
Ở Quảng Nam có nhiều nơi làm bánh tổ, nhưng ngon và từ lâu đời nhất có lẽ là bánh tổ Hội An. Tương truyền rằng, bánh tổ xuất hiện trên đất Hội An từ khá lâu, cùng thời với sự ra đời các khu phố cổ, vì thế dân gian ở đây truyền khẩu : “Nem chả Hòa Vang/ Bánh tổ Hội An/ Khoai lang Trà Kiệu/ Thơm rượu Tam Kỳ”.
Sư liệu cho rằng, bánh tổ được người Hoa du nhập vào Hội An từ thế kỷ 16 – 17 tồn tại đến ngày nay và trở thành một món đặc sản có truyền thống lâu đời vào mỗi dịp Tết của người dân xứ Quảng. Qua hàng trăm năm, món bánh này đã trở thành món lộc đầu năm của nhiều gia đình sau khi cúng tổ tiên.
Nguyên liệu chính của bánh tổ là bột gạo nếp và đường. Ngoài ra, người làm bánh tổ có thể thêm gừng, mè, đậu đỏ, lá dứa…theo bí quyết riêng của họ. Muốn bánh tổ ngon thì 4 nguyên liêu sau phải được chọn kỹ lưỡng:
* Gạo nếp hạt loại hạng nhất, rất dẻo thơm, chọn lựa từ mùa trước và đem phơi khô cất kỹ.
* Đường sử dụng là loại đường bát, một loại đường đặc sản của Quảng Nam.
* Mè (vừng) khô đem đãi thật sạch, phơi nắng rồi mang đi rang đều tay.
* Gừng bánh tẻ (vừa già) đem giã nhỏ vắt lọc lấy nước.
Vì sử dụng ít nguyên liệu nên cách thức làm bánh tổ khá đơn giản:
Nếp phơi thật khô rồi xay mịn thành bột. Đường bát tán nhỏ nấu thành nước đường. Sau đó trộn thật đều bột nếp cùng với nước đường theo tỷ lệ phù hợp. .
Pha vào hỗn hợp bột một chút nước gừng trước khi đổ vào khuôn. Khuôn bánh thường được đan bằng tre trông giống như cái rọ. Phần lá chuối dùng để lót khuôn bánh cũng được chọn lựa cẩn thận, rửa sạch đem cắt rồi lót dưới đáy khuôn.
Dùng nồi to để hấp cách thủy bánh tổ trong khoảng 2 giờ là chín, kiểm tra bằng cách dùng đũa châm đâm vào bánh, bột bánh không trào ra là được.
Vớt bánh ra và rắc thêm một chút mè lên phía trên mặt bánh, lúc này bánh tổ còn nóng nên mè sẽ dính chặt và khá đều đặn.
Cuối cùng, đem bánh tổ đi phơi khoảng 1 – 2 nắng là được.
Gần đây, một vài lò bánh làm khuôn hình thỏi vàng, cá chép… để thu hút khách hàng.
. Bánh tổ có thể ăn trực tiếp, nướng hoặc chiên giòn. Mỗi cách thưởng thức lại mang đến những cảm nhận khác nhau về độ mềm dẻo, hương vị….
Người Quảng thường ăn bánh tổ cắt lát và chiên cuối tháng giêng, khi thịt, chả, bánh tét, bánh chưng… đều đã tiêu thụ hết, do đó có câu truyền miệng rằng: “Ra giêng nhà nhà chiên bánh tổ”.
Trần Bá Thoại sưu tầm