SĐT: 
LỌC MÀNG BỤNG: CŨ NHƯNG VẪN CÒN THỜI SỰ
TS. BS TRẦN BÁ THOẠI (Bệnh viện ĐÀ NẴNG)
Các phương pháp điều trị suy thận mãn đều nhằm hai hướng, một là: điều trị bảo tồn với mục đích làm chậm diễn biến bệnh đồng thời phòng ngừa và hạn chế biến chứng của suy thận mạn lên các cơ quan và hai là: điều trị thay thế thận để lọc máu vì khi bị suy thận giai đoạn cuối thận không còn khả năng lọc các chất thải độc hại ra khỏi cơ thể, người bệnh có nguy cơ tử vong cao.
Có hai phương pháp điều trị thay thế thận chính là:(1) phương pháp lọc máu ngoài thận gồm lọc màng bụng hay thẩm phân phúc mạc và lọc qua máy thận nhân tạo chu kỳ và(2) ghép thận. Những phương pháp điều trị này đã cứu hoặc kéo dài sự sống cho hằng triệu bệnh nhân trên toàn thế giới.
Lọc màng bụng cũng là một phương pháp lọc máu ngoài thận, ở đây các chất thải của cơ thể như urê, crêatinin, kali…cùng với lượng dịch thừa được cho lọc qua màng lọc tự nhiên là màng bụng (phúc mạc) của chính cơ thể bệnh nhân. Nguyên lý hoạt động của lọc màng bụng rất đơn giản: cho một lượng dịch lọc cần thiết qua một ống dẫn nhỏ ( catheter) vào trong khoang bụng của bệnh nhân; sau một khoảng thời gian nhất định nhờ vào hiện tượng khuyếch tán và thẩm thấu các chất đôc, chất thải và dịch dư thừa sẽ được rút theo dịch lọc và được dẫn lưu ra ngoài.
Mọi bệnh nhân chạy thận nhân tạo chu kỳ đều cần phải nhập viện mỗi tuần lễ từ 2 đến 3 lần, mỗi lần lọc phải nằm giường bên cạnh máy 4 đến 5 giờ liên tục. Máy thận nhân tạo lại chỉ có ở các bệnh viện lớn; do đó những bệnh nhân nghèo và ở xa thường phải chen chúc chờ đợi trong các nhà trọ chật chội quanh trung tâm thận nhân tạo và đây thật sự là một trở ngại, một gánh nặng cho cả bệnh nhân và gia đình.Trong khi đó phương pháp lọc màng bụng tuy đã được xử dụng rất lâu- năm 1984 Hội Thẩm phân phúc mạc thế giới ra đời- nhưng lại có các ưu điểm như: (1) tương đối dễ tiến hành (2) bệnh nhân có thể sinh hoạt, đi lại tương đối thoải mái hơn, chỉ cần mang theo các túi dịch lọc (3) cân bằng dịch cơ thể thường cũng dễ dàng như chạy thận nhân tạo (4) khi lọc màng bụng nước tiểu vẫn có thể được duy trì và (5) không có nguy cơ bị lây chéo các bệnh viêm gan siêu vi B, siêu vi C cũng như HIV. Chính vì những ưu điểm này nên càng ngày càng có nhiều bệnh nhân, đặc biệt những người ở xa trung tâm thận nhân tạo, chọn lựa và tin dùng phương pháp lọc màng bụng.
Nhiều công trình nghiên cứu để “So sánh mức độ hài lòng của bệnh nhân giữa lọc màng bụng và chạy thận nhân tạo” ở nhiều nước trên thế giới cho thấy đa số bệnh nhân đều thích lọc màng bụng hơn. Các nghiên cứu ở Việt Nam cũng cho kết quả tương tự. Có thể nói rằng tuy lọc màng bụng là phương pháp cũ nhưng nhờ tính “thuận tiện” của nó nên mức độ hài lòng cũng như “chất lượng sống” của bệnh nhân chọn lọc màng bụng cao hơn hẳn so với cách lọc máu bằng chạy thận nhân tạo.
Hiện nay nhiều bệnh viện, trung tâm lớn trên cả ba miền đất nước đã và đang triển khai kỹ thuật lọc màng bụng này cho các bệnh nhân suy thận mạn giai đoạn cuối kể cả người đang chờ đợi được ghép thận.
Tại Bệnh viện Đà Nẵng phương pháp lọc màng bụng cũng đã được triển khai gần hai năm nay với hàng chục bệnh nhân chấp nhận. Người chọn phương pháp lọc màng bụng có thể là người suy thận mạn lần đầu tiên lọc máu ngoài thận hay là người đã quá mệt mỏi vì theo đuổi theo máy chạy thận nhân tạo chu kỳ. Nhận xét chung của tất cả các bệnh nhân lọc màng bụng là thoải mái, hài lòng. Hai chị NG TH B 38t và L TH X TR 33t cho biết “Lọc màng bụng quá thuận tiện, tôi tự cho dịch lọc vào khoang bụng sau đó ăn uống nhẹ, đi chợ buôn bán bình thường, thích đọc báo thì đọc, thích ngồi chơi trò chuyện thì cũng thoải mái ….có thể nói rằng khi lọc mang bụng chúng tôi cũng có thể sinh hoạt gần như người bình thường; so với chạy thận nhân tạo trước đây quá “khổ” vì phải nằm ỳ một chỗ trong khi chạy thận… vừa mất thời gian vừa mệt vì chờ đợi ….”.