SĐT: 
I. LỜI MỞ
Lỗ bầu dục là một lỗ hở ở vách ngăn giữa hai tâm nhĩ trái và phải trong tim trong quá trình phát triển tim thời bào thai. Lỗ liên nhĩ bầu dọc này sẽ tự đóng lại trước 3 tuổi sau khi sinh. Nhưng thống kê cho thấy, có đến 25 % dân số, 1 trong 4 người, lỗ bầu dục không tự đóng lại hoàn toàn gọi là còn lỗ bầu dục (patent foramen ovale PFO)
Hầu hết các trường hợp còn lỗ bầu dục đều không gây ra triệu chứng và không cần điều trị. Tuy nhiên, tùy thuộc vào kích thước và vị trí, lỗ thông có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng. Một trong các biến chứng đó là tạo cục huyết khối và gây đột quỵ, và các cơn thiếu máu cục bộ thoáng qua.
Do đó, nhiều chuyên gia tim mạch khuyên nên tầm soát còn lỗ bầu dục này để phòng những ca đột quỵ tiềm ẩn (cryptogenic stroke), đặc biệt cho các vận động viên, người chơi thể thao cường độ cao...
II. NHỮNG AI CẦN TẦM SOÁT CÒN LỖ BẦU DỤC ?
Dù có đến 25% dân số có thể còn lỗ thông bầu dục. Tuy nhiên, chỉ một số người cần siêu âm tim để tầm soát để được chẩn đoán và xử lý sớm hơn để tránh tác hại sức khỏe:
1. Thợ lặn bị bệnh giảm áp (chấn thương do áp suất):
Dưới áp suất cao, khí trong máu bị nén lại. Áp suất giảm nhanh, chẳng hạn như ở thợ lặn dưới nước nổi lên quá nhanh, có thể khiến các khí này giãn nở và tạo thành bong bóng gây thuyên tắc dòng máu
2. Những người bị đột quỵ thầm lặng (cryptogenic strokes) hay đột quỵ thiếu máu não (ischemic stroke)
Là những đột quỵ mà sau khi làm đầy đủ các xét nghiệm lâm sàng, hình ảnh học và cận lâm sàng theo khuyến cáo, vẫn không tìm thấy nguyên nhân rõ ràng:
Khoảng 3 trong 10 trường hợp đột quỵ là không rõ nguyên nhân. Xét nghiệm y tế sau một cơn đột quỵ không rõ nguyên nhân thường phát hiện ra còn lỗ thông bầu dục, đặc biệt là ở những người dưới 60 tuổi. Thống kê y học cho thấy, cứ 2 người dưới 60 tuổi bị đột quỵ không rõ nguyên nhân thì có 1 người bị còn lỗ bầu dục.
3. Người leo núi:
Còn lỗ bầu dục có thể khiến con người dễ mắc các tình trạng say độ cao như phù phổi do độ cao (high-altitude pulmonary edema HAPE).
4. Vận động viên cường độ cao::
Còn lỗ bầu dục có thể khiến những vận động viên này bị đột quỵ..
III. TRIỆU CHỨNG CÒN LỖ BẦU DỤC
Còn lỗ bầu dục thường không có triệu chứng gì. Khi lỗ thông đủ lớn để máu có thể đi qua khiến nồng độ oxy trong máu thấp gây:
* Đau đầu hoặc đau nửa đầu
* Khó thở khi ngồi hoặc đứng (hội chứng platypnea-orthodeoxia)
* Các triệu chứng thiếu máu cục bộ ở chân tay hoặc các cơ quan.
* Các cơn thiếu máu não thoáng qua..đột quỵ
* Đau thắt ngực
IV. CHẨN ĐOÁN CÒN LỖ BẦU DỤC
1. Siêu âm tim
Là phương pháp chẩn đoán đầu tay được chỉ định giúp phát hiện tồn tại lỗ bầu dục cũng như các dị tật tim bẩm sinh khác. Qua siêu âm tim, bác sĩ quan sát được kích thước, vị trí của lỗ thông và đánh giá được luồng máu chảy qua lỗ thông. Đây là phương pháp chẩn đoán an toàn, không xâm lấn và có thể thực hiện nhiều lần để theo dõi tiến triển của bệnh.
2. Siêu âm tim qua thực quản
Trong trường hợp siêu âm tim không đủ cơ sở để đánh giá, bác sĩ có thể chỉ định làm siêu âm tim qua thực quản để có hình ảnh chi tiết hơn về lỗ bầu dục.Với một đầu dò siêu âm nhỏ qua đường thực quản để quan sát tim từ vị trí gần hơn.
3. Phương pháp vi bọt khí (Bubble study)
Bubble study là kỹ thuật dùng bọt khí trong siêu âm tim để phát hiện dòng máu bất thường qua lỗ bầu dục giữa hai tâm nhĩ.
Phương pháp vi bọt khí sử dụng bọt khí để phát hiện lỗ bầu dục tồn tại giữa các tâm nhĩ. Nếu bọt khí xuất hiện ở tâm nhĩ trái, cho thấy có sự tồn tại của lỗ bầu dục.
V. ĐIỀU TRỊ
Hầu hết những ca còn lỗ bầu dục đều không cần điều trị. Tuy nhiên, bác sĩ có thể đề nghị điều trị nếu bạn có tiền sử hoặc nguy cơ cao bị đột quỵ hoặc cục máu đông. Các phương pháp điều trị có thể bao gồm:
* Thuốc chống đông để ngăn ngừa cục máu đông. Như aspirin, clopidogrel (Plavix®) hoặc warfarin (Coumadin™, Jantoven®).
* Can thiệp mạch để bịt kín lỗ thông bầu dục lại. Đóng còn lỗ bầu dục bằng dụng cụ đã được chứng minh là làm giảm nguy cơ đột quỵ tái phát đến 45% ở một số bệnh nhân chọn lọc.
V, THAM KHẢO
[Video1] Lỗ bầu dục ở tim là gì, khi nào cần can thiệp bít dù?
[Video2] Tồn tại lỗ bầu dục (PFO) và Đột quỵ
[1] Patent Foramen Ovale (PFO)
https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/17326-patent-foramen-ovale-pfo
[2] Patent Foramen Ovale Management for Secondary Stroke Prevention: State-of-the-Art Appraisal of Current Evidence
https://www.ahajournals.org/doi/10.1161/STROKEAHA.123.040546
[3] Patent Foramen Ovale (PFO)
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/patent-foramen-ovale/symptoms-causes/syc-20353487
[4] Patent Foramen Ovale (PFO) Closure
https://www.fhvvi.com/service/patent-foramen-ovale-pfo-closure
[5] New insights about the risks from a “hole” in the heart
https://www.health.harvard.edu/heart-health/new-insights-about-the-risks-from-a-hole-in-the-heart
TS.BS Trần Bá Thoại
Ủy viên BCH Hội NỘI TIẾT VIỆT NAM