SĐT: 
CỨU MẠNG BÉ SƠ SINH VỚI 1000 ĐỒNG!
TS.BS Trần Bá Thoại (Bệnh viện Đà Nẵng)
Bé Ng. T. H 15 ngày tuổi được đưa vào viện vì khóc thét, bỏ bú, co giật và lịm dần….Tại Khoa Nhi sơ sinh với các xét nghiệm công thức máu, chức năng đông máu, siêu âm qua thóp và kiểm tra dịch não tủy các bác sĩ đã nhanh chóng xác định căn bệnh chết người: Xuất huyết não màng não do giảm tỷ prothrombin. Dù được chăm sóc tích cực với đầy đủ phương tiện hiện đại, cháu vẫn không qua khỏi và mất sau khi nhập viện có nửa ngày.
Xuất huyết não màng não do giảm tỷ prothrombin ở trẻ sơ sinh là một bệnh rất nặng, tỷ lệ tử vong rất cao từ 25 đến 40 %. Nếu được cứu sống thì cũng để lại di chứng nặng nề trên 50% số trẻ bị bệnh, các di chứng gồm: liệt chân tay, bại não, động kinh, mù, điếc, suy giảm trí tuệ.v.v.. Bệnh thường diễn tiến rất nhanh: trẻ đột ngột bỏ bú, xanh tái, khóc thét, nôn ói, rên rỉ, sụp mí mắt, co giật rồi nhanh chóng rơi vào tình trạng hôn mê rối loạn nhịp thở, thở không đêu rồi ngừng thở …tử vong.
Vitamin K (Koagulation vitamin, Menaquinone) là một vitamin tan trong dầu, đóng một vai trò vô cùng quan trọng trong quá trình sinh tổng hợp các yếu tố đông máu (số II, VII, IX, X, protein C, protein S và protein Z), trong đó quan trọng nhất là yếu tố II là prothrombin. Khi thiếu vitamin K quá trình đông máu bị rối loạn, máu không đông được và trẻ sẽ bị xuất huyết. Vị trí xuất huyết có thể ở đường tiêu hóa, cuống rốn, da..nhưng với trẻ sơ sinh hay gặp nhất là xuất huyết não màng não. Vitamin K cũng còn có vai trò trong chuyển hóa xương (osteocalcin, BGP và MGP) và mạch máu.
Nguồn vitamin K cung cấp cho cơ thể chủ yếu lấy từ thức ăn, ở người lớn một phần vitamin K do các vi khuẩn trong đường ruột tổng hợp. Trẻ sơ sinh hệ khuẩn chí đường ruột chưa phát triển nên nguồn cung cấp vitamin K duy nhất là sữa mẹ; tiếc thay sữa mẹ chứa quá ít vitamin K chỉ bằng 1/10 trong sữa bò, đây là lý do nhiều trẻ sơ sinh bị xuất huyết não màng não do giảm tỷ prothrombin chiếm tỷ lệ cao nhất, đến 90 % tổng số bệnh nhi xuất huyết.
Hiện nay trên thế giới ở nhiều nước người ta điều trị dự phòng xuất huyết não màng não cho trẻ sơ sinh bằng cách cho chích vitamin K thường quy ngay sau sinh, bất kể trẻ đủ tháng hay thiếu tháng, trẻ to khỏe hay suy dinh dưỡng bào thai. Nhờ chương trình dự phòng này tỷ lệ xuất huyết não màng não đã giảm xuống chỉ còn 2,5/1,000,000 (quá nhỏ so với ở Việt Nam).
Ở nước ta trước đây tỷ lệ trẻ sơ sinh bị xuất huyết não màng não do giảm tỷ prothrombin vẫn còn khá cao đến 3,5/1.000 (khoảng 5,000 cháu mỗi năm). Hiện nay nhờ khá nhiều bệnh viện đã có chương trình dự phòng xuất huyết não màng não cho trẻ sơ sinh và ngành dược trong nước cũng đã sản xuất được vitamin K với giá khoảng 1000 đồng/ ống, nên nhìn chung tỷ lệ bệnh xuất huyết não màng não đã giảm rõ rệt. Chỉ tiếc rằng đây đó vẫn có người lớn chúng ta lại “quên” cho trẻ sơ sinh ống thuốc vitamin K khá rẻ nhưng quá hiệu quả nầy.