SĐT: 
ĐÁI THÁO ĐƯỜNG ĂN CHAY RẤT TỐT !
TS.BS TRẦN BÁ THOẠI (Bệnh viện Đà Nẵng)
Tôi bị rối loạn lipid máu và béo đái tháo đường gần 10 năm, chưa phất hiện có biến chứng gì thêm. Tôi đang uống thuốc ĐTĐ thường xuyên, xét nghiệm đường máu đói cũng như HbA1c rất ổn định. Tôi nghe nói chế độ ăn chay có thể chữa được, kiểm soát được đái tháo đường. Xin cho tôi biết có đúng như thế không? Và tại sao? buianhchung@…..
Ăn chay có giúp điều trị bệnh đái tháo đường được không? Đây thật sự là cả một vấn đề đã có rất nhiều bệnh nhân đái tháo đường thắc mắc. Chúng ta thử phân tích kỹ, có bằng cớ khoa học (scientific evidence based) rõ ràng.
Trước hết cần lưu ý ăn chay khác hẳn với ăn kiêng: ăn chay là ăn các thực phẩm gốc thực vật, còn ăn kiêng (fasting) là kiêng, giảm ăn uống dưới mức nhu cầu thậm chí là kiêng nhịn ăn. Nguyên lúc đầu thức ăn chay (ăn trai) tức thực phẩm chỉ toàn thực vật- dạng ăn chay của người theo đạo Phật, tránh sát sinh, ngược với ăn mặn (ăn mạng sống)- dần dà vì có những lợi ích, số người ăn chay tăng lên, phổ cập hơn, nên thức ăn chay cũng có “linh hoạt”, biến thái ít nhiều. Hiện nay nhiều người ăn chay chính là để bảo vệ sức khỏe hơn là chỉ đơn thuần tránh sát sinh. Thức ăn chay hiện nay xếp trong 4 nhóm: (1) chay tuyệt đối (vegans) hoàn toàn thực vật,(2) chay có sữa (lacto-vegetarians), (3) chay có sữa, trứng (lacto-ovo vegetarians) và (4) chay linh hoạt hay chay tương đối (flexitarians, semivegetarians) thỉnh thoảng có ăn thêm thịt, cá…
Theo nguyên lý dinh dưỡng học, bất kỳ khẩu phần ăn nào nếu có đầy đủ cả 4 thành phần đạm, bột đường, béo và khoáng vitamin đều là một khẩu phần “hợp lý”. Do đó việc chuyển đổi từ một chế độ ăn bình thường sang chế độ ăn chay nói chung là được phép; hơn nữa thức ăn chay có một số ưu điểm hơn thức ăn động vật: ít chất béo có hại như cholesterol và các axít béo no (bão hòa), nhiều axít béo chưa no (chưa bão hòa, có nhiều nối đôi), có nhiều vitamin E, C, A… giúp cơ thể chống oxy hóa.
Đái tháo đường là căn bệnh rối loạn chuyển hóa chất bột đường với hậu quả là đường glucose trong máu tăng cao, đái tháo đường lại liên quan mật thiết đến bệnh thừa cân, béo phì và tăng huyết áp. Do đó có thể nói rằng ăn chay là chế độ ăn rất hợp lý, “tuyệt vời” cho người bệnh đái tháo đường, vì vừa dinh dưỡng vừa “hổ trợ” điều trị như một thực phẩm chức năng. Một công trình khoa học lớn, nghiêm túc năm 2006 ở Hoa Kỳ cho thấy đến 43 phần trăm bệnh nhân đái tháo đường týp 2 khi chuyển sang chế độ ăn chay tuyệt đối đều có giảm lượng thuốc men điều trị và giảm cân. Nhiều bằng chứng khoa học cho thấy chế độ ăn chay thực vật nhờ có nhiều chất xơ, chất sợi cellulose, nhiều khoáng và vitamin.. nên cũng có khả năng giảm các biến chứng của đái tháo đường, đặc biệt là các biến chứng tim mạch và thận.
Hai điều cần lưu ý khi ăn chay: một là thức ăn chay hoàn toàn không phải là thuốc nên chắc chắn không thể dùng ăn chay để “thay thuốc” chữa bệnh, thật ra ăn chay đóng vai một thực phẩm hổ trợ hay “chức năng” mà thôi và hai là khi ăn chay cơ thể có nguy cơ thiếu một số chất vi lượng cần thiết như vitamin B12, (vitamin này có nguồn từ động vật), thiếu vitamin D và canxi (rất cần cho trẻ con đang lớn và người già, loãng xương), thiếu chất sắt và kẽm ( các axít phytic, oxalic, tannic…trong thực vật sẽ cản hấp thu sắt); người ăn chay dễ dàng khắc phục bằng cách dùng nhóm thực phẩm chay có trứng sữa (lacto-ovo vegetarians), các thực phẩm chay linh hoạt hay chay bán phần (flexitarians, semivegetarians) hoặc bổ sung thêm các vitamin và khoáng chất nầy.