SĐT: 
1. Lời mở
Trong cuộc sống, thuốc không kê đơn cũng có vai trò thiết yếu trong chăm sóc sức khỏe. Nhờ sự tiện lợi, dễ mua, thuốc không kê đơn giúp chúng ta tự điều trị các bệnh lý nhẹ, phổ biến mà không cần đến gặp bác sĩ.
Tuy nhiên, việc sử dụng thuốc không kê đơn cũng tiềm ẩn nhiều nguy cơ nếu không được thực hiện đúng cách.
2. Định danh
Thuốc không kê đơn (over the counter OCT), thuốc không toa, thuốc bán tự do, là các loại thuốc được cho phép bán tại các nhà thuốc mà không cần có đơn thuốc của bác sĩ kê ra. Thuốc không kê đơn được sử dụng để điều trị các triệu chứng hoặc bệnh lý nhẹ, phổ biến như: cảm cúm, giảm đau, hạ sốt, thuốc ho, long đờm, kháng histamine, thuốc co mạch mũi, chống tiêu chảy, nhuận tràng, bù nước điện giải, thuốc chống axit, kem chống nắng, mỡ bôi ngoài da…..
3. Ưu điểm
Tiện lợi và dễ mua: Thuốc không kê đơn được bán rộng rãi tại các nhà thuốc tây, quầy thuốc, thậm chí là các cửa hàng tiện lợi giúp người dùng dễ dàng mua mà không cần có đơn thuốc của bác sĩ. Điều này đặc biệt hữu ích khi bạn cần điều trị các triệu chứng cấp tính hoặc cần thuốc ngay lập tức.
Hiệu quả nhanh chóng: Nhiều loại thuốc không kê đơn có tác dụng nhanh chóng, giúp bạn cải thiện các triệu chứng bệnh một cách hiệu quả trong thời gian ngắn. Ví dụ giảm đau và hạ sốt nhanh chóng, thuốc ho giúp giảm ho và long đờm hiệu quả.
Tự điều trị các bệnh nhẹ, phổ biến như cảm lạnh,đau đầu, tiêu chảy,… mà không cần phải đến gặp bác sĩ. Điều này giúp tiết kiệm thời gian và chi phí đi khám bệnh.
Nâng cao chất lượng cuộc sống: Sử dụng thuốc không kê đơn đúng cách giúp bạn nhanh chóng cải thiện các triệu chứng bệnh, từ đó nâng cao chất lượng cuộc sống và hiệu quả công việc.
4. Nhược điểm
Nguy cơ lạm dụng: Vì dễ dàng mua và sử dụng mà không cần có đơn thuốc của bác sĩ có thể dẫn đến nguy cơ lạm dụng thuốc. Việc sử dụng thuốc quá liều hoặc kéo dài thời gian sử dụng có thể gây ra các tác dụng phụ nguy hiểm, thậm chí ảnh hưởng đến tính mạng.
Tương tác thuốc: Một số loại thuốc không kê đơn có thể tương tác với nhau hoặc với các loại thuốc kê đơn khác, dẫn đến các tác dụng phụ nguy hiểm.
Chẩn đoán sai: Sử dụng thuốc không kê đơn để tự điều trị các triệu chứng bệnh có thể che lấp các bệnh lý tiềm ẩn nghiêm trọng hơn. Việc tự ý dùng thuốc mà không có sự chẩn đoán của bác sĩ có thể khiến bạn bỏ lỡ cơ hội điều trị kịp thời các bệnh nguy hiểm.
Không phù hợp với tất cả mọi người: Một số loại thuốc không kê đơn có thể chống chỉ định cho một số nhóm người, chẳng hạn như phụ nữ mang thai, cho con bú, trẻ em hoặc người có bệnh lý nền. Do đó, bạn cần đọc kỹ hướng dẫn sử dụng trước khi dùng và tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc dược sĩ nếu có bất kỳ thắc mắc nào.
Gây nhờn thuốc: Sử dụng thuốc không kê đơn thường xuyên có thể dẫn đến tình trạng nhờn thuốc, khiến thuốc không còn hiệu quả trong việc điều trị các triệu chứng bệnh.
Chất lượng thuốc không đảm bảo: Trên thị trường có thể tồn tại một số loại thuốc không kê đơn giả, kém chất lượng hoặc không rõ nguồn gốc xuất xứ.
5. Những lưu ý khi sử dụng thuốc
Chỉ sử dụng thuốc không kê đơn khi cần thiết: Sử dụng thuốc không kê đơn chỉ khi bạn đã xác định rõ nguyên nhân gây ra các triệu chứng bệnh và loại thuốc phù hợp.
Đọc kỹ hướng dẫn sử dụng: Mỗi loại thuốc đều có những liều lượng, cách dùng và chống chỉ định riêng. Việc đọc kỹ hướng dẫn giúp bạn sử dụng thuốc đúng, an toàn.
Tuân thủ liều lượng và thời gian sử dụng: Không tự ý tăng liều hoặc kéo dài thời gian sử dụng thuốc nếu không có chỉ định của bác sĩ.
Ngừng sử dụng nếu có tác dụng phụ.
Tham khảo ý kiến bác sĩ nếu triệu chứng không cải thiện để được chẩn đoán và điều trị phù hợp.
Mua thuốc tại các nhà thuốc uy tín để đảm bảo chất lượng thuốc.
TS.BS Trần Bá Thoại