SĐT: 
I. LỜI MỞ
Trên facebook Pham Chi Thanh lan truyền một bài viết với tiêu đề giật gân: “Sốt cao là một trong những vũ khí rất mạnh để trị ung thư”, với các lý lẽ như sốt kích hoạt protein sốc nhiệt, tăng miễn dịch, thúc đẩy tế bào ung thư tự chết… và thậm chí khuyên ngâm nước nóng để “giả lập sốt” để trị ung thư. Tuy nhiên, phần lớn nội dung này là diễn giải phi khoa học, gây hiểu nhầm và tiềm ẩn nguy cơ nghiêm trọng cho sức khỏe cộng đồng.
Bài viết nhằm phân tích rõ vấn đề để tránh những hệ quả đáng tiếc có thể xảy ra cho cộng đồng !
II. SỐT CAO KHÔNG PHẢI LÀ “THUỐC TRỊ UNG THƯ”
Sốt là phản ứng tự nhiên của cơ thể nhằm chống lại nhiễm trùng, là tín hiệu báo động giúp kích hoạt hệ miễn dịch trong một khoảng thời gian nhất định. Đây là cơ chế bảo vệ của cơ thể, nhưng khi nhiệt độ cơ thể tăng quá cao và kéo dài, nó có thể trở nên nguy hiểm.
– Thông thường, mức sốt dưới 38.5°C ít gây hại nếu không kéo dài.
– Khi nhiệt độ vượt quá 39.5°C trong vài giờ, cơ thể bắt đầu rơi vào trạng thái mất nước, tim đập nhanh, rối loạn điện giải và có nguy cơ co giật, đặc biệt ở trẻ nhỏ.
– Nghiêm trọng hơn, khi sốt cao trên 41°C kéo dài hơn 30 phút, các tế bào bị tổn thương do protein nội bào biến tính, có thể dẫn đến tổn thương não, gan, thận và rối loạn đông máu.
– Nếu thân nhiệt vượt 42–43°C chỉ trong 5–15 phút, cơ thể bước vào trạng thái nguy kịch với nguy cơ tử vong rất cao do suy đa cơ quan.
Các nghiên cứu hiện đại đã chứng minh liệu pháp nhiệt (hyperthermia) – khi được kiểm soát chính xác – có thể hỗ trợ điều trị ung thư qua nhiều cơ chế. Ở mức nhiệt từ 40–43°C, nhiệt độ cao có thể làm tổn thương trực tiếp tế bào ung thư, tăng hiệu quả của hóa trị và xạ trị, đồng thời kích hoạt hệ miễn dịch, giúp cơ thể nhận diện và tiêu diệt khối u tốt hơn.
Các phương pháp như nhiệt cục bộ, nhiệt vùng và nhiệt toàn thân hiện đang được áp dụng lâm sàng, đặc biệt với các ung thư như sarcoma mô mềm, cổ tử cung, buồng trứng, trực tràng. Tuy nhiên, liệu pháp này phải được thực hiện bằng thiết bị y khoa chuyên dụng, dưới kiểm soát nghiêm ngặt để tránh gây sốc cho cơ thể.
Việc để cơ thể tự sốt cao kéo dài là rất nguy hiểm, có thể gây tổn thương não, gan, thận và tăng nguy cơ tử vong, nhất là ở người suy giảm miễn dịch như bệnh nhân ung thư.
III. HIỂU SAI VỀ “PROTEIN SỐC NHIỆT” (Heat shock protein, HSP)
Bài viết phân tích rằng sốt kích hoạt protein sốc nhiệt giúp bảo vệ tế bào lành và khiến tế bào ung thư không nhân lên, tạo ra được nên bị tiêu diệt. Điều này không chính xác.
Trong nhiều trường hợp, tế bào ung thư lợi dụng HSP (đặc biệt là HSP70 và HSP90) để ổn định các oncoprotein như p53, HER2… và chống lại hóa trị/xạ trị, từ đó sống sót lâu hơn và kháng điều trị. Vì vậy, một số thuốc điều trị ung thư hiện đại được phát triển để nhắm vào HSP90 như một mục tiêu điều trị.
Việc ngâm nước nóng hay sốt tự nhiên không đủ mức độ và độ chọn lọc để tạo ra hiệu quả điều trị đáng kể thông qua HSP.
Ngoài ra, cho đến nay chưa có nghiên cứu khoa học đáng tin cậy nào chứng minh rằng liệu pháp nhiệt (hyperthermia) đơn thuần, tức dùng nhiệt mà không kết hợp với các phương pháp điều trị khác như hóa trị, xạ trị hoặc liệu pháp miễn dịch, có thể điều trị triệt để ung thư.
IV. WILLIAM COLEY LÀ CÂU CHUYỆN LỊCH SỬ, KHÔNG LÀ BẰNG CHỨNG ĐIỀU TRỊ HIỆN ĐẠI
Thông tin về bác sĩ William Coley là có thật, nhưng bị diễn giải sai mục đích. Coley’s Toxins là liệu pháp miễn dịch tiên phong do bác sĩ William B. Coley phát triển năm 1891. Ông tiêm vi khuẩn liên cầu đã chết hoặc làm yếu vào bệnh nhân ung thư nhằm kích thích sốt cao, từ đó kích hoạt hệ miễn dịch tiêu diệt khối u. Trong hơn 40 năm, Coley đã điều trị hơn 1.000 bệnh nhân, đặc biệt hiệu quả với một số loại sarcoma xương và mô mềm.
Dù một số trường hợp có kết quả tích cực, phương pháp này không được chuẩn hóa và thiếu bằng chứng lâm sàng (không có nhóm đối chứng, thành phần tiêm không chuẩn hóa và thay đổi liên tục, kết quả không tin cậy) nên dần bị loại bỏ khỏi y khoa vào thập niên 1950–1960 khi hóa trị và xạ trị trở nên phổ biến và cho kết quả đáng tin cậy hơn.
Tuy nhiên, nguyên lý của Coley đã đặt nền móng cho liệu pháp miễn dịch ung thư hiện đại, và ông được xem là “cha đẻ của liệu pháp miễn dịch”.
Ngày nay, liệu pháp miễn dịch hiện đại (immunotherapy) kế thừa phần ý tưởng của Coley, nhưng đã được tối ưu bằng công nghệ sinh học chính xác, không dùng sốt làm công cụ ức chế sự phát triển tế bào ung thư mà sử dụng để kích thích tế bào miễn dịch nhận biết tế bào ung thư một cách đặc hiệu.
Các bạn có biết vì sao cơ thể người luôn được duy trì nhiệt độ khoảng 37°C? Vì đây là mức tối ưu để các enzyme và quá trình sinh học hoạt động hiệu quả. Ở nhiệt độ này, hệ thần kinh, miễn dịch và chuyển hóa diễn ra ổn định.
Nếu nhiệt độ quá thấp, enzyme hoạt động chậm lại; nếu quá cao (trên 40°C), protein có thể bị biến tính, gây rối loạn chức năng và tổn thương tế bào. Do đó, 37°C là điểm cân bằng giúp duy trì sự sống và bảo vệ cơ thể khỏi nguy cơ tổn hại do dao động nhiệt độ.
Vì vậy việc cố tình gây nhiễu loạn nhiệt độ tự nhiện của cơ thể bằng cách “tự gây sốt” hoặc tắm nước nóng để “giả sốt” có thể gây hại !
Việc khuyên người bệnh ngâm nước nóng ở 42°C trong thời gian tối thiểu 30 phút, tối ưu từ 45 đến 60 phút để “kích hoạt chữa lành” là thiếu trách nhiệm và rất nguy hiểm. Khi nhiệt độ lõi cơ thể (là nhiệt độ bên trong các cơ quan quan trọng của cơ thể như não, tim, gan và các tạng sâu khác) không được kiểm soát, dễ gây sốc nhiệt, rối loạn điện giải, ngất xỉu, đột quỵ. Đặc biệt nguy hiểm với người già, người suy kiệt, bệnh nhân ung thư đang hóa trị hoặc xạ trị.
Tóm lại, sốt cao không phải là “thần dược” chữa ung thư, và việc tự ý “tạo sốt” hay ngâm nước quá nóng để chữa bệnh là cách “chữa lợn lành thành lợn què”, thậm chí nguy hiểm tính mạng. Những lời tung hô dựa trên câu chuyện Coley mà không hiểu rõ thông tin xác thực, chỉ làm lan truyền hoang mang và khiến người bệnh lạc lối, xa rời các phương pháp điều trị thực sự hiệu quả. Nếu không tỉnh táo, những ai tin vào thông tin sai lệch này đang tự hại mình và cả cộng đồng. Vì cả ngàn share đó với những lời tung hô vô căn cứ, mình nghĩ chắc sẽ không ít người tự chuốc họa vào thân!
Hy vọng bài viết này giúp mọi người tỉnh ra mà không tạo thành một trào lưu độc hại như “kiềm hóa cơ thể”, “nhỏ mắt nước cốt chanh”, “chanh gừng mía sả” và nhiều trào lưu độc hại khác lan truyền rộng rãi.
Bảo trọng nhe bà con,
V. THAM KHẢO:
[1] Calderwood, S. K. & Gong, J. Heat shock proteins promote cancer: It’s a protection racket. Trends Biochem. Sci. 41, 311–323 (2016).
[2] Kampinga, H. H. et al. Guidelines for the nomenclature of the human heat shock proteins. Cell Stress Chaperones 14, 105–111 (2009).
[3] Devaraja, K., Singh, M., Sharan, K. & Aggarwal, S. Coley’s toxin to first approved therapeutic vaccine—A brief historical account in the progression of immunobiology-based cancer treatment. Biomedicines 12, 2746 (2024).
[4] Carlson, R. D., Flickinger, J. C. & Snook, A. E. Talkin’ toxins: From Coley’s to modern cancer immunotherapy. Toxins 12, 241 (2020).
[5] Stevens, J. & Klapper, M. H. Enzyme kinetics and temperature: Biological consequences of environmental variation. J. Exp. Biol. 223, jeb220570 (2020).
TS. Nguyễn Hồng Vũ
Cố Vấn Khoa Học Ruy Băng Tím