SĐT: 
Uống nhiều nước, che tránh nắng ..Ảnh TBT
I. LỜI MỞ
Hai tác nhân gây tác hại chính của nắng hè là tia tử ngoại và nhiệt nóng. Tia tử ngoại tác hại lên da và mắt đã được trình bày trong các bài trước
https://phulenghia.com/mua-he-nho-phong-tranh-benh-da-do-anh-nang/
Bài viết này đưa thêm về các biện pháp đơn giản hữu hiệu để phòng tránh trúng nóng, sốc nhiệt cho con người, đặc biệt là các lao động ngoài trời trong cái nắng và khí hậu oi bức hiện nay.
II. THÂN NHIỆT LUÔN HẰNG ĐỊNH
Trong cơ thể luôn có sự cân bằng động giữa lượng nhiệt sinh ra và lượng nhiệt mất đi.
* Nhiêt sinh ra
Do “đốt cháy” thức ăn, do lao tác và do môi trường chung quanh.
* Nhiệt thải bỏ
Sẽ được cơ thể thải trừ qua 4 cách: (1) dẫn truyền qua tiếp xúc, (2) đối lưu tuần hoàn chung quanh, (3) bức xạ phát nhiệt và (4) bay hơi nước.
Nhiệt độ cơ thể (thân nhiệt) luôn được giữ ổn định ở mức 37OC nhờ một trung tâm điều hòa thân nhiệt nằm ở vùng dưới đồi của hệ thần kinh trung ương. Trung tâm này như một cái “ổn nhiệt”, giúp thân nhiệt luôn hằng định không thay đổi.
Nhiều bệnh lý làm rối loạn điều nhiệt khiến cơ thể bị tăng thân nhiệt như sốt, trúng nóng, say nắng mùa hè… hoặc ngược lại bị hạ thân nhiệt như giá rét, tê cóng mùa đông.
III. TRÚNG NÓNG: RỐI LOẠN THÂN NHIỆT DO MÔI TRƯỜNG QUÁ NÓNG
Trúng nóng, sốc nhiệt (heat shock, heat stroke) là một dạng rối loạn thân nhiệt bệnh lý hay gặp. Đây là tình trạng thân nhiệt tăng cao hơn bình thường do nhiệt độ môi trường sống cao quá mức thích nghi, quá khả năng “tự làm mát” của cơ thể.
Trong những ngày hè, co thể phơi nhiễm với không khí quá nóng lại thêm lượng nhiệt thừa khó thoát giải ra ngoài nên thân nhiệt tăng cao ta bị trúng nóng. Môi trường càng nóng ẩm, lao động càng nặng nhọc, lao động đặc biệt như trong hầm lò, ở xưởng nướng bánh, xí nghiệp có đun, đốt…khả năng trúng nóng càng tăng cao.
III. UỐNG NHIỀU NƯỚC, CHE TRÁNH NẮNG ĐỂ NGỪA TRÚNG NÓNG
Nước ta xứ nhiệt đới, nóng và ẩm. Do đó vào mùa hè cần cảnh giác và phòng ngừa khả năng bị trúng nóng ở những người cao tuổi, trẻ nhỏ, những công nhân lao động nặng nhọc trong môi trường nóng, độ ẩm cao, làm việc dưới nắng gắt, trong hầm lò nóng, cụ thể:
1* Uống nhiều nước
Cơ thể con người đến hai phần ba là nước, và nước có vai trò cực kỳ quan trọng dung dịch hòa tan, vận chuyển chất, cân bằng thân nhiệt .v.v.. Mùa nắng nóng cần phả uống nhiều nước, tốt nất là nước khoáng, nước trái cây, oresol.. để bù đắp tiêu hao và “làm nguội” thân nhiệt.
2* Tránh nắng và che chắn bảo hộ
Bằng những cách đơn giản như: (1) Thay đổi giờ giấc làm việc, nhiều nông dân cấy lúa vào sáng sớm, gặt đập lúa ban đêm, công trường đổ bê tông sáng thật sớm hoặc chiều tối..(2) Bố trí làm việc nơi im mát, có trần la-phông cách nhiệt, có bóng che và (3) Sử dụng các thiết bị bảo hộ như mặc áo phông, áo gió như người du mục đi qua sa mạc, nhờ bộ áo khoác thật dày (có thể gọi là áo “nóng”) này hơi nóng xông xâm nhập được vào cơ thể. Công nhân nên mặc bộ bảo hộ, mang găng kín, mác che mặt..
IV XỬ TRÍ KHI BỊ TRÚNG NÓNG
1. Dấu hiệu sốc nhiệt
Người bị trúng nóng thường có những dấu hiệu như: thân nhiệt tăng cao, khát nước dữ dội, thở nhanh, thở hổn hển, mạch nhanh, đau đầu, buồn nôn, nôn mửa, chóng mặt, mệt ngất, tái nhợt…
2. Xử trí sốc nhiệt
Bốn biện pháp đơn giản nhằm làm hạ thân nhiệt càng nhanh càng tốt:
Một là cho ngay người bị nạn vào nơi mát mẻ,
Hai là cho lau mát toàn thân, có thể chườm nước lạnh, nước mát, thậm chí nước đá, cũng có thể giội nước hoặc cho tắm,
Ba là nhanh chóng bù lại nước và muối khoáng mất đi bằng cách cho uống nước khoáng, nước chanh muối, nước hoa quả, nước oresol như người bị tiêu chảy và
Bốn là khi các biện pháp trên không hiệu quả, cần đưa người bệnh đến cơ sở y tế gần nhất để được điều trị thêm vì trúng nóng nặng có thể làm người bệnh hôn mê, co giật dẫn đến tử vong.
