SĐT: 
TÓM TẮT
Nghiên cứu mới phát hiện ra rằng lão hóa kích hoạt một loại tế bào gốc mới sản sinh nhanh chóng các tế bào mỡ, giải thích tại sao mỡ bụng thường tăng ở tuổi trung niên. Các nhà khoa học phát hiện ra rằng lão hóa kích hoạt các tế bào mỡ tiền thân (adipocyte progenitor cells APC) tiến hóa thành các tiền tế bào mỡ đã định, đặc hiệu theo tuổi (committed preadipocytes, age-specific CP-A), tích cực tạo ra mỡ mới.
Một con đường truyền tín hiệu gọi là LIFR đã được tìm thấy để thúc đẩy sự gia tăng tế bào mỡ này. Những phát hiện này có thể dẫn đến các liệu pháp trong tương lai nhắm vào CP-A để ngăn ngừa tình trạng tăng mỡ liên quan đến tuổi tác và các bệnh chuyển hóa.
NHỮNG ĐIỂM CHÍNH:
* Tế bào tạo mỡ mới: Lão hóa kích hoạt sự xuất hiện của các tế bào CP-A sản sinh ra nhiều tế bào mỡ mới.
* Con đường quan trọng đã được xác định: Con đường truyền tín hiệu LIFR thúc đẩy quá trình hình thành tế bào mỡ đặc biệt ở tuổi trung niên.
* Mục tiêu liệu pháp tiềm năng: Chặn CP-A có thể giúp giảm mỡ bụng liên quan đến tuổi tác và kéo dài tuổi thọ khỏe mạnh.
Vòng eo to ra ở tuổi trung niên không chỉ là thẩm mỹ mà còn làm tăng tốc độ lão hóa, làm chậm quá trình trao đổi chất, và làm tăng nguy cơ mắc đái tháo đường,, tim mạch và các bệnh mãn tính khác.
Tuy nhiên, chính xác thì tuổi tác biến cơ bụng sáu múi thành bụng mềm hơn như thế nào vẫn chưa rõ ràng.
Hiện nay, nghiên cứu tiền lâm sàng của City of Hope, một trong những tổ chức nghiên cứu và điều trị ung thư lớn nhất và tiên tiến nhất tại Hoa Kỳ và là trung tâm nghiên cứu hàng đầu về bệnh đái tháo đường và các bệnh không lây nhiễm đe dọa tính mạng khác. Đã phát hiện ra thủ phạm tế bào đằng sau mỡ bụng liên quan đến tuổi tác, cung cấp những hiểu biết mới về lý do tại sao vòng bụng chúng ta to ra khi vào tuổi trung niên.
Qiong (Annabel) Wang, Tiến sĩ, đồng tác giả của nghiên cứu, Phó giáo sư về nội tiết phân tử và tế bào tại Viện nghiên cứu Đái tháo đường và chuyển hóa Arthur Riggs của City of Hope, cho biết.
“Mọi người thường mất cơ và tăng mỡ cơ thể khi họ già đi—ngay cả khi cân nặng của họ vẫn giữ nguyên”, “Chúng tôi phát hiện ra rằng quá trình lão hóa kích hoạt sự xuất hiện của một loại tế bào gốc trưởng thành mới và tăng cường sản xuất hàng loạt các tế bào mỡ mới của cơ thể, đặc biệt là xung quanh bụng”.
Hợp tác với đồng tác giả liên lạc của phòng thí nghiệm UCLA là Tiến sĩ Xia Yang, các nhà khoa học đã tiến hành một loạt các thí nghiệm trên chuột sau đó được xác nhận trên tế bào người. Wang và các đồng nghiệp của cô tập trung vào mô mỡ trắng (WAT), mô mỡ chịu trách nhiệm cho việc tăng cân liên quan đến tuổi tác.
Mặc dù người ta đều biết rằng các tế bào mỡ phát triển lớn hơn theo tuổi tác, các nhà khoa học nghi ngờ rằng WAT cũng tăng cường sản xuất các tế bào mỡ mới với tiềm năng không giới hạn.
Để kiểm tra giả thuyết của mình, các nhà nghiên cứu tập trung vào các tế bào tiền thân của tế bào mỡ (APC), một nhóm tế bào gốc trong WAT phát triển thành các tế bào mỡ.
Nhóm nghiên cứu City of Hope đầu tiên đã cấy ghép các APC từ những con chuột trẻ và già vào một nhóm chuột trẻ thứ hai. Các APC từ những con vật già nhanh chóng tạo ra một lượng lớn tế bào mỡ.
Tuy nhiên, khi nhóm nghiên cứu cấy ghép các APC từ những con chuột trẻ vào những con chuột già, các tế bào gốc không sản xuất ra nhiều tế bào mỡ mới. Kết quả xác nhận rằng các APC già được trang bị để tạo ra các tế bào mỡ mới một cách độc lập, bất kể tuổi của vật chủ.
Tiếp theo, các nhà khoa học đã so sánh hoạt động của gen APC ở những con chuột trẻ và già bằng cách sử dụng giải trình tự RNA của một tế bào. Trong khi hầu như không hoạt động ở những con chuột trẻ, các APC đã thức dậy một cách mạnh mẽ ở những con chuột trung niên và bắt đầu bơm ra các tế bào mỡ mới.
Adolfo Garcia-Ocana, Tiến sĩ, Giáo sư Ruth B. & Robert K. Lanman Endowed Chair về Nghiên cứu Điều hòa gen & Khám phá thuốc và là chủ tịch của Khoa Nội tiết học Phân tử & Tế bào tại City of Hope cho biết: “Trong khi khả năng phát triển của hầu hết các tế bào gốc trưởng thành đều giảm dần theo tuổi tác, thì điều ngược lại lại đúng với APC — quá trình lão hóa giải phóng sức mạnh tiến hóa và lan rộng của các tế bào này”.
“Đây là bằng chứng đầu tiên cho thấy bụng của chúng ta to ra theo tuổi tác do APC sản sinh ra nhiều tế bào mỡ mới”.
Quá trình lão hóa cũng biến đổi APC thành một loại tế bào gốc mới gọi là tiền tế bào mỡ đã cam kết, đặc hiệu theo tuổi (CP-A). Xuất hiện ở tuổi trung niên, các tế bào CP-A tích cực sản sinh ra các tế bào mỡ mới, giải thích lý do tại sao chuột già lại tăng cân nhiều hơn.
Một con đường truyền tín hiệu gọi là thụ thể yếu tố ức chế bệnh bạch cầu (LIFR) tỏ ra rất quan trọng trong việc thúc đẩy các tế bào CP-A này nhân lên và tiến hóa thành tế bào mỡ.
“Chúng tôi phát hiện ra rằng quá trình tạo mỡ của cơ thể được thúc đẩy bởi LIFR. Trong khi chuột non không cần tín hiệu này để tạo mỡ, thì chuột già lại cần”, Wang giải thích.
“Nghiên cứu của chúng tôi chỉ ra rằng LIFR đóng vai trò quan trọng trong việc kích hoạt CP-A tạo ra các tế bào mỡ mới và làm tăng mỡ bụng ở chuột già”.
Sử dụng trình tự RNA tế bào đơn trên các mẫu từ những người ở nhiều độ tuổi khác nhau, Wang và các đồng nghiệp của cô tiếp tục nghiên cứu APC từ mô người trong phòng thí nghiệm.
Một lần nữa, nhóm nghiên cứu cũng xác định được các tế bào CP-A tương tự có số lượng tăng lên trong mô của những người trung niên. Khám phá của họ cũng minh họa rằng CP-A ở người có khả năng cao trong việc tạo ra các tế bào mỡ mới.
“Những phát hiện của chúng tôi làm nổi bật tầm quan trọng của việc kiểm soát sự hình thành tế bào mỡ mới để giải quyết tình trạng béo phì liên quan đến tuổi tác”, Wang cho biết.
“Hiểu được vai trò của CP-A trong các rối loạn chuyển hóa và cách các tế bào này xuất hiện trong quá trình lão hóa có thể dẫn đến các giải pháp y tế mới để giảm mỡ bụng và cải thiện sức khỏe cũng như tuổi thọ”.
Nghiên cứu trong tương lai sẽ tập trung vào việc theo dõi các tế bào CP-A ở mô hình động vật, quan sát các tế bào CP-A ở người và phát triển các chiến lược mới giúp loại bỏ hoặc ngăn chặn các tế bào này để ngăn ngừa tình trạng tăng mỡ liên quan đến tuổi tác.
Ngày 26/4, nghiên cứu dược công bố trên tạp chí Science, những phát hiện này gợi ý một mục tiêu mới cho các liệu pháp trong tương lai nhằm ngăn ngừa tình trạng mỡ bụng và kéo dài tuổi thọ khỏe mạnh của chúng ta.
Các tác giả đầu tiên của nghiên cứu này là Guan Wang, Tiến sĩ của City of Hope và Gaoyan Li, Tiến sĩ của UCLA.
Thông tin nghiên cứu về tình trạng tăng cân và lão hóa này là Letisia Marquez.
Nguồn: City of Hope Neurosciene April 26, 2025
Biên dịch TS.BS Trần Bá Thoại
[1] Why Belly Fat Expands With Age, and How to Target It
https://neurosciencenews.com/aging-belly-fat-neuroscience-28743/
[2] Why our waistlines expand in middle age: Stem cells
https://www.sciencedaily.com/releases/2025/04/250425113336.htm
[3] Distinct adipose progenitor cells emerging with age drive active adipogenesis
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/40273250/
[4] A UNIQUE ADIPOCYTE PROGENITOR POPULATION PROMOTES AGE-RELATED ADIPOSITY
https://www.researchgate.net/publication/366449720_A_UNIQUE_ADIPOCYTE_PROGENITOR_POPULATION_PROMOTES_AGE-RELATED_ADIPOSITY
[5] Find out the culprit that causes middle-aged waistline to expand
https://www.vietnam.vn/en/tim-ra-thu-pham-khien-vong-eo-phat-phi-tuoi-trung-nien