SĐT: 
I. LỜI MỞ
Ở Việt Nam, nước thải đô thị (municipal waste water) gồm nước thải sinh hoạt, nước thải vệ sinh và nước thải sản xuất thường được cho chảy thẳng vào các cống, rãnh, kênh nội đô…Do đó, nước trong các kênh mương nhiễm độc nặng
Và ăn cá, tôm…sống trong các kênh mương nước thải này đồng nghĩa với rước độc vào người, tự sát !
II. NƯỚC THẢI ĐÔ THỊ VIỆT NAM Ô NHIỄM NẶNG
Nhiều nghiên cứu gần đây cho thấy nước thải đô thị nước ta đều bị ô nhiễm nặng nề cả về ba khía cạnh vật lý, hóa học và sinh vật:
1. DƯỠNG KHÍ THẤP, CHẤT RẮN VÀ ĐỘ MẶN QUÁ CAO
* Nồng độ oxy hòa tan (dissolved oxygen, DO) là là một chỉ tiêu quan trọng để đánh giá sự ô nhiễm nước. DO là lượng dưỡng khí cần thiết cho sự hô hấp của các sinh vật thủy sinh. Nồng độ oxy tự do trong nước nằm trong khoảng 8 – 10 ppm. Khi nồng độ DO thấp, các loài sinh vật nước thiếu dưỡng khí để thở, sẽ suy hô hấp và chết như bị ngạt.
*Tổng chất rắn hòa tan (Total Dissolved Solids, TDS) và Tổng số chất rắn lơ lửng (Total Suspended Solids, TSS) là hai chỉ tiêu đánh giá mức độ ô nhiễm nước.
* Độ mặn hay độ muối (salinity, S‰) là tổng lượng (tính theo gram) các chất hòa tan chứa trong 1 kg nước.
Kết quả những khảo sát cho thấy hầu hết kênh rạch cống thoát nước của chúng ta đều ô nhiễm quá tiêu chuẩn cả chục, trăm lần!
2. NHIỄM QUÁ NHIỀU ĐỘC CHẤT
Trong nước kênh rach bẩn có rất nhiều kim loại nặng như chì, thủy ngân, arsen, cadmium, chrome, kẽm, mangan v.v… Các kim loại nặng thường tích luỹ dần dần trong cơ thể động, thực vật thủy sinh và khi ăn chúng ta bị nhiễm độc những kim loại nặng này. Kim loại nặng có thể phá hủy tế bào tạo máu, tế bào non trong tủy, gan, thận gây suy gan, suy thận, gây tổn thương dạng viêm ở đường tiêu hóa, loãng xương, tổn thương các tế bào máu. Về lâu về dài kim loại nặng cũng là tác nhân gây ung thư.
Kết quả nghiên cứu Trường Đại học Y tế công cộng, Cục An toàn thực phẩm và Viện Chăn nuôi quốc tế, cho thấy đến 100% mẫu rau muống và cá rô phi được khai thác từ sông Nhuệ bị nhiễm chì. Cá rô phi còn nhiễm chất cadimi – kim loại có độc tính. Nhóm nghiên cứu cũng nhận định: “Việc ô nhiễm các kim loại nặng trong nước và thực phẩm tại sông Nhuệ chảy qua lưu vực Hà Nội và Hà Nam, trong đó có rau muống và cá rô phi đang là mối nguy cơ đe dọa lớn đối với sức khỏe nhiều người tiêu dùng và cộng đồng”.
Những kiểm tra vệ sinh môi trường kênh Nhiêu Lộc – Thị Nghè gần đây cho thấy nước kênh bắt đầu ô nhiễm nặng trở lại. Nhiều địa điểm, các loài cá mạnh như cá rô phi chết nổi trắng trên mặt kênh.
3. LĂM VI SINH VẬT GÂY BỆNH
Nước kênh rạch ô nhiễm chứa rất nhiều côn trùng, nguyên sinh vật, ký sinh trùng, vi trùng, siêu vi gây nhiều bệnh nguy hiểm như nhiễm trùng đường ruột bệnh tả, kiết lỵ, thương hàn, giun nhái, sán lá gan, sán nhái và nhiều siêu vi gây bệnh như viên gan A, rota vi rút…..
III. NUÔI CÁ LÀ MỘT CÁCH GIẢM Ô NHIỄM NƯỚC THẢI
Có nhiều cách để giảm ô nhiễm nguồn nước dựa trên nguyên lí cơ học (lắng, lọc), quá trình hoá học (ôxy hoá, hấp thụ, hấp phụ), vi sinh vật có sẵn trong tự nhiên nhằm phân huỷ các hợp chất hữu cơ trong nước thải ô nhiễm, nuôi trồng những động, thực vật thủy sinh (nuôi cá, trồng bèo Nhật Bản, sậy, cỏ vetiver, cỏ voi, cỏ signal…)
Nước bẩn trong kênh rạch đô thị thường có nhiễm chất tẩy rửa, thức ăn, nước thải, xác chết động vật nên có nhiều nitơ và photphat cao gây ra hiện tượng “phú dưỡng” (eutrophication) nguồn nước khiến các loài rêu, rong, tảo phát triển mạnh. Cũng như thực vật, rong, tảo sẽ hô hấp, lấy oxy nhả các bô níc, làm nguồn nước càng ô nhiễm thêm.
Một cách đơn giản để diệt loài tảo này là nuôi các loài cá ăn thực vật như cá trắm cỏ, mè hoa hay cá chép. Theo tính toán, mỗi con cá mè trắng hay cá chép trong cuộc đời nó có thể ăn đến 50 ký tảo và các loại sinh vật phù du. Kinh nghiệm của Trung Quốc, ở các hồ nước tảo phát triển mạnh, người ta thả cả chục triệu cá chép xanh và cá mè trắng để làm sạch hồ.
IV. THAY LỜI KẾT
Ở các kênh rạch dẫn nước thải như Nhiêu Lộc-Thị Nghè, Tân Hóa Lò Gốm… đều bị ô nhiễm nặng. Động, thực vật thủy sinh ở đây chắc chắn chứa nhiều mầm bệnh, đặc biệt là các kim loại nặng sẽ gây độc cho người. Cá thả dưới kênh là để làm sạch bớt nguồn nước ô nhiễm. Chúng như “cái giẻ” lau sạch bụi bẩn, chất độc, mầm bệnh; nên chắc chắn không dùng để ăn!!!
Ăn cá, tôm…từ kênh rạch nhiễm bẩn là tự đầu độc bản thân !!!
V. THAM KHẢO
[1] Ô nhiễm nước tại Việt Nam
https://qcvn.com.vn/thuc-trang-o-nhiem-nuoc-tai-viet-nam/
[2] Nước Ô Nhiễm Ở Hà Nội – Những Con Số Báo Động Đỏ
https://greenwater.com.vn/nuoc-o-nhiem-o-ha-noi-nhung-con-so-bao-dong-do.html
[3] Kênh rạch tại thành phố Hồ Chí Minh đang ô nhiễm nghiêm trọng
http://bachvietdongnai.com/tin-tuc/tin-tuc-moi/kenh-rach-tai-thanh-pho-ho-chi-minh-dang-o-nhiem-nghiem-trong.html
[4] Ô nhiễm nguồn nước: Thực trạng đáng báo động
https://suckhoedoisong.vn/o-nhiem-nguon-nuoc-thuc-trang-dang-bao-dong-169123592.htm
[5] Nước thải sinh hoạt- cần quan tâm
http://www.nanoentech.com.vn/tin-tuc/nuoc-thai-sinh-hoat-van-de-can-duoc-quan-tam-199.html
TS.BS Trần Bá Thoại
Ủy viên BCH Hội NỘI TIẾT VIỆT NAM