SĐT: 
CHỨNG VÀ CỚ
Trần Bá Thoại
Lâu nay, để bán được một loại thuốc, một thực phẩm….. con buôn đã “bắt” dân Việt Nam chúng ta “quen” với các kiểu tiếp thị “người thật việc thật”, đại loại: Tôi N T BY sau bao nhiêu năm bệnh tật, bằng Đông, Tây Y đều không đỡ, may nhờ gặp thầy T mổ nên lành, hoặc: Gia đình tôi vô cùng biết ơn Đông Y sĩ T L giới thiệu cây L V, trái V M (thực phẩm chức năng) …nên giờ đây còn sống khỏe!!!. Nhà khoa học, giới hữu trách, các chuyên gia cũng đã nhiều lần lên tiếng… nhưng rồi đâu lại hoàn đấy, thỉnh thoảng đây đó lại rộ lên trò lừa đảo mới: đai giảm béo cứ “ăn thoải mái” sau đó “cắm điện 30 phút” hết béo phì ngay, trái nhàu (noni) , cây lô hội (aloe vera), cây lược vàng, trái vuốt mèo. v.v….lủ khủ thứ.
Thôi, cũng phải thông cảm cho giới “bình dân”, nhận thức hạn chế, chưa đủ trình độ phân định đúng sai “chuẩn xác” như người học rộng. Điều đáng phàn nàn là gần đây giới hữu trách, những “phụ mẫu chi dân”, có bằng cấp, có học hành, lại đi học thói, bắt chước người “ít chữ”, cũng dùng chiêu bài “tiếp thị” kiểu con buôn “đa cấp”. Để ủng hộ cho việc khai thác bauxite, các vị ấy đã vẽ ra bản đồ địa chất của Tây nguyên là quá nhiều quặng bauxite, các quặng này lại nằm sát mặt đất nên cây cối không phát triển được, như thế khi khai thác quặng bauxite sẽ một công lại cho được đến hai cái lợi: vừa có quặng để bán lấy tiền xóa nghèo cho Tây Nguyên lại vừa cải tạo đất trồng -đất sẽ tốt hơn sau khi hoàn thổ!!! Để cổ súy việc làm ồ ạt các nhà máy thủy điện miền Trung, dù đã gây nhiều hậu quả nghiêm trọng về người và của, người ta lại đưa ra lập luận “nếu không làm thủy điện thì làm sao có điện và nước đâu để canh tác mùa khô?”.Và gần đây để cổ súy ý tưởng làm nhà máy điện hạt nhân, người ta lại hô hào “không phát triển điện hạt nhân đất nước không phát triển được”…và đài truyền hình VTV1 làm phóng sự “người thật việt thật” là phỏng vấn những người trong cuộc, những người tự hào vì gia đình đã có “ba đời” ở cạnh lò phản ứng hạch nhân Đà Lạt, nhưng họ vẫn cảm giác “khỏe”, vẫn sống “hạnh phúc”, vẫn “có sao đâu”, để tung lên phương tiện truyền thông, ý định “tuyên truyền” thế nào ai cũng rõ.
Khoa học là phải dựa trên bằng chứng (evidence based). Một dự án kinh tế, lớn hay nhỏ, đều phải có luận chứng khoa học “đúng đắn”. Luận chứng này phải được soạn thảo bởi những người có học, “có nghề” có nhiều kinh nghiệm. Đặc biệt phải qua rất nhiều phản biện, rộng rãi, rõ ràng, tốn nhiều thời gian, công sức …rồi mới đưa ra thuyết minh, biểu quyết, chọn lựa.
Một phương pháp điều trị, một thủ thuật thăm dò chẩn đoán …trong y học, không thể được đánh giá quá đơn giản, cảm tính. Tỉ như, không thể dùng nhận định của nguyên Thủ tướng Phan Văn Khải để đánh giá hiệu quả phương pháp “phẫu thuật thần kinh để chữa tâm thần phân liệt”, càng không thể chấp nhận kết luận “thuốc này tốt vì được ông X, bà Y khen…” mà phải có thực nghiệm khoa học chứng minh.
Sau những tranh cãi gay gắt về thủy điện miền Trung, dư luận trong và ngoài nước đang râm ran chuyện điện hạt nhân. Những dự án kinh tế to tát thế này không thể hỏi ý kiến “lãng xẹt” của mấy vị “có chức những chẳng có tâm và tầm”, hay hỏi mấy cư dân gần lò phản ứng hạt nhân Đà Lạt, cũng không thể tự vống lên rằng đây là “xu hướng, trào lưu thời đại”…sau đó báo cáo và biểu quyết thông qua.
Nhân tài nước ta trong mọi lãnh vực đều không thiếu, nhiều vị rất trẻ tuổi đã làm đến chức Bộ trưởng, Thống đốc …nhiều vị được phong hàm Giáo sư, Viện sĩ..ở nhiều nơi trên thế giới. Tại sao chúng ta không tranh thủ trí tuệ tài năng của họ, đặc biệt trong những lãnh vực “đại sự”, quốc kế dân sinh.