SĐT: 
I. LỜI MỞ
Bất lực, rối loạn cương dương và xuất tinh sớm là ba tình trạng bệnh lý sinh dục nam khá phổ biến, đặc biệt người có tuổi phải đối đầu.
Tuy không gây nguy hại đến mạng sống, nhưng bệnh ảnh hưởng rất nhiều lên chất lượng sống nói chung và sinh hoạt tình dục, đồng cảm vợ chồng…
Vì ba bệnh lý này có những tương đồng nên nhiều lúc gọi tên lẫn lộn nhau, nhưng bản chất bệnh sinh có khác biệt
II. ĐỊNH DANH
1. BẤT LỰC (yếu sinh lý)
Bất lực, yếu sinh lý. liệt dương ( impotence) là thuật ngữ chỉ tình trạng suy giảm chức năng tình dục ở nam giới. Nam giới yếu sinh lý sẽ có các dấu hiệu như: giảm hoặc không ham muốn tình dục, rối loạn khả năng cương dương các mức độ khác nhau (không có khả năng hoặc chỉ cương cứng thời gian ngắn, không cương cứng được khi quan hệ) vì thế quan hệ tình dục không thỏa mãn, thậm chí có thẻ khó có con.
2. RỐI LOẠN CƯƠNG DƯƠNG
Rối loạn cương dương, erectile dysfunction, ED, khi người nam không thể đạt được sự cương cứng, duy trì sự cương cứng hoặc xuất tinh một cách thích hợp. Trong y văn, rối loạn cương dương còn dùng, đinh nghĩa, tương đương với liệt dương, yếu sinh lý (impotence)
Trong hầu hết các trường hợp, rối loạn cương dương (bất lực), xảy ra khi lượng máu đến dương vật bị hạn chế, thể hang không đầy máu được, vì thế dương vật không thể cương cứng lên, và sinh hoạt tình dục không đạt được yêu cầu.
Cần phân biệt liệt dương, rối loạn cương dương là bệnh lý về sự cương cứng dương vật với suy sinh dục nam (hypogonadism), vô sinh nam (male infertility) và xuất tinh sớm (premature ẹaculation).
3. XUẤT TINH SỚM
Xuất tinh sớm, hoạt tinh, “chưa mua đã rớt mất tiền”, được định nghĩa là tình trạng “xuất binh” xảy ra quá nhanh, ngay khi mới “lâm trận”. Bình thường nam giới sẽ “xuất binh” sau khoảng 4-8 phút, ngắn hơn mức bình thường gọi là xuất tinh sớm.
Nhưng mức như thế nào là sớm thì hiện nay vẫn chưa thống nhất. Dưới đây là một số tiêu chuẩn xác định:
(1) Theo hội Tình dục học quốc tế (ISSM), xuất tinh sớm là khi nó xảy ra khoảng trong vòng 1 phút;
(2) Theo Từ điển phân loại bệnh quốc tế ICD là 15 giây từ lúc bắt đầu “cuộc chơi”;
(3) Theo Hội Tâm thần Hoa Kỳ xuất tinh sớm là xuất tinh trong vòng 1 phút sau khi đưa dương vật vào âm đạo chiếm từ 75 – 100% số lần quan hệ; và rối loạn kéo dài trong ít nhất 6 tháng kể từ lần đầu tiên;
(4) Một tiêu chuẩn khác để đánh giá đó là “Thời gian trong “vùng kín”” (Intravaginal ejaculation latency time, IELT), thường người trẻ khỏe là 6,5 phút, xuất tinh sớm khi IELT khi chỉ còn dưới 2 phút.
(5) Theo Williams H. Masters và Virginia E. Johnson, hai nhà nghiên cứu tình dục nổi tiếng thế giới: “Xuất tinh sớm là khi người nam không cầm tinh đủ lâu sau khi xâm nhập để thỏa mãn đối tác trong một nửa các lần sinh hoạt tình dục với nhau”.
III. NGUYÊN NHÂN & NGUY CƠ
1. RỐI LOẠN CƯƠNG DƯƠNG, BẤT LỰC
Một số tình trạng sức khỏe có liên quan đến rối loạn cương dương, bao gồm các:bệnh sau:
* Bệnh đái tháo đường
* Thừa cân, béo phì
* Bệnh thận
* Bệnh đa xơ cứng
* Chấn thương tủy sống
* Chấn thương nghiêm trọng.
* Bệnh lý thần kinh ngoại biên
* Stress, lo âu, trầm cảm.
* Nồng độ hormone nam testosterone thấp.
* Nghiện, uống nhiều rượu
* Hút thuốc lá nhiều quá.
2. XUẤT TINH SỚM
Nguyên nhân xuất tinh sớm chưa biết tường tận. Y học ghi nhận, nó liên quan chặt chẽ các yếu tố tâm thần kinh như kích xúc, lo lắng, trầm cảm, mặc cảm… Johnson cho rằng tâm lý ảnh hưởng rất rõ trong xuất tinh sớm, đa số các nhà nghiên cứu khác cũng đồng ý điều này.
Theo Tiêu chuẩn bệnh tâm thần (DSM-5) của Hội tâm thần Hoa Kỳ (APA), xuất tinh sớm có thể là tiền phát, do bệnh thể chất, do thói quen thủ dâm, do ảnh hưởng của rượu, thuốc hoặc nhóm chưa được xác định.
Những nguyên nhân khác: (1) Cơ quan sinh dục nam quá nhạy cảm với các kích thích tình dục hoặc hóa chất nào đó như công tác xa mới về, có uống chút bia rượu – “nhất ngà ngà, nhì ở xa mới về”, xem phim khiêu dâm, dùng thực phẩm chức năng..; (2) Quá nhiều testosterone, người trẻ mới lớn, chưa lập gia đình; (3) Viêm tuyến tiền liệt ….
IV. ĐIỀU TRỊ & KHẮC PHỤC
1. RỐI LOẠN CƯƠNG DƯƠNG
a. Sử dụng thuốc đặc hiệu
Có thể dùng các thuốc Sildenafil (Viagra), Tadalafil (Cialis, Adcirca), Vardenafil (Levitra, Staxyn) và Avanafil (Stendra)….
Đây là những thuốc ức chế chọn lọc phosphodiesterase typ 5 (PDE-5), là enzyme thoái biến guanosin monophosphat vòng (cGMP). Bình thường, oxyd nitric hoạt hóa enzyme guanylat cyclase có tác dụng kích động tổng hợp và làm tăng nồng độ cGMP; cGMP gây giãn cơ trơn. Khi PDE-5 bị ức chế nồng độ cGMP ở tế bào sẽ tăng lên cơ trơn thể hang sẽ giãn rộng và dương vật cương lên.
b. Nếu nồng độ testosterone thấp
Dùng liệu pháp hormone thay thế (hormone replacement therapy HRT). Dùng testosterone là cách hợp lý nhất trong các trường hợp này.
c. Phương pháp điều trị cho người không thích/thể dùng thuốc.
+ Máy bơm dương vật, thiết bị cương cứng chân không, chạy bằng tay hoặc chạy bằng pin giúp hút hết không khí ra ngoài, chân không được tạo ra sẽ rút máu dồn vào dương vật dẫn đến cương cứng.
+ Phẫu thuật và cấy ghép dương vật bằng những thanh bơm hơi hoặc có thể uốn cong đi vào dương vật giúp nam giới bất lực cương cứng khi sẵn sàng giao hợp.
2. KHẮC PHỤC XUẤT TINH SỚM
a* Dựa theo nguyên nhân và các yếu tố nguy cơ:
* Nếu do tâm lý thì cần được các nhà chuyên môn tâm lý trị liệu tình dục học hay tư vấn,
* Nếu do các bệnh thể chất hoặc do thức ăn, thuốc, hóa chất gây ra thì giải quyết theo hướng bệnh nguyên này.
b* Một số biện pháp hỗ trợ:
* Mang bao cao su,
* Dùng thủ thuật bóp- thả (squeeze-pause) đầu dương vật hoặc cho “xuất binh” trước khi “yêu”.
c* Dùng các thuốc giảm ngưỡng kích thích xuất tinh.
Hiện nay, nhiều kem bôi đầu dương vật, mới nhất là kem alprostadil, một dạng viagra, rất tiện dụng cho nam giới.
V. ĐÔI LỜI BÀN LUẬN
Bất lực, rối loạn cương dương, xuất tinh sớm, do nhiều nguyên nhân gây ra. Do đó, cần xác định nguyên nhân, nguy cơ gốc mới điều trị thành công hiệu quả. Ví dụ, do căn bệnh đái tháo đường thì trước tiên phải điều trị ổn định đường huyết; nếu nguyên nhân là tuổi già, thì phải dùng thuốc uống, hoặc thủ thuật phẫu thuật hỗ trợ….
Đặc biệt, khá nhiều người nam bị rối loạn cương dương do tâm lý. Do đó, cần trao đổi với bạn tình để loại bỏ một số lo lắng, ức chế có thể gặp khiến người nam thoải mái, tự tin giúp sự cương dương dễ dàng, và quan hệ tình dục thoải mái hơn. Cũng vậy, người nữ cần hiểu biết, hỗ trợ giải quyết và nên tránh “khích tướng” như: “Cẩn thận kẻo tuột đấy”, “Chưa trồng đã tưới nước”, hay “Cẩn thận, lật bật trật ra ngoài”.v.v… sẽ ảnh hưởng tâm lý bạn tình và làm xấu thêm “công tác”.
Ngoài ra người bệnh nên tham gia khoá hướng dẫn thể dục sinh lý, sexercise, để hỗ trợ thêm thuốc điều trị.
Hết sức lưu ý, thuốcđiều trị rối loạn cương khác biệt hoàn toàn với thuốc kích dục(aphrodisiac) là những chất làm tăng ham muốn, khoái cảm, hành vi tình dục và không ảnh hưởng đến sự cương cứng dương vật người nam
VI. TÀI LIỆU THAM KHẢO
[1] What Is Impotence? Main Causes, Risk Factors, Ages & ED Treatment
[2] Common Causes of Impotence
https://www.healthline.com/health/erectile-dysfunction/common-causes-impotence
[3] What is erectile dysfunction?
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/erectile-dysfunction/symptoms-causes/syc-20355776
[4] Erectile Dysfunction
https://www.hopkinsmedicine.org/health/conditions-and-diseases/erectile-dysfunction
[5] Erectile Dysfunction
https://www.healthdirect.gov.au/erectile-dysfunction
[6] Erectile Dysfunction (Impotence)
https://www.medicinenet.com/erectile_dysfunction_ed_impotence/article.htm
[7] Rối loạn cương dương và cách khắc phục
[8] Rối loạn cương: Nguyên nhân, Triệu chứng, Điều trị, Phòng ngừa
[9] PREMATURE EJACULATION: “CHƯA MUA ĐÃ RỚT MẤT TIỀN”
https://tranbathoaimdphd.wordpress.com/2014/06/26/premature-ejaculation-chua-mua-da-rot-mat-tien/
[10] Premature ejaculation
http://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/premature-ejaculation/basics/definition/con-20031160
[11] Premature ejaculation
] http://www.webmd.com/men/tc/premature-ejaculation-topic-overview
[12] Ejaculation problems
http://www.nhs.uk/Conditions/Ejaculation-problems/Pages/Introduction.aspx
[13] Premature ejaculation
https://www.nlm.nih.gov/medlineplus/ency/article/001524.htm
[14] Premature ejaculation
https://www.nlm.nih.gov/medlineplus/ency/article/001524.htm
[15] “Chưa mua đã rớt mất tiền”: Rắc rối lắm!
http://dantri.com.vn/suc-khoe/chua-mua-da-rot-mat-tien-rac-roi-lam-20151107230638196.htm
[16] 8 Simple Premature Ejaculation Remedies
https://www.menshealth.com/uk/sex/a26798276/simple-premature-ejaculation-remedies/
[17] Differences Between Impotence and Erectile Dysfunction
[18] Main Differences Between Impotence and Erectile Dysfunction (ED)
Main Differences Between Impotence and Erectile Dysfunction (ED)
[19] BỔ DƯƠNG, CƯƠNG DƯƠNG VÀ KÍCH DỤC KHÁC NHAU THẾ NÀO ?
TS.BS Trần Bá Thoại
Ủy viên BCH Hội NỘI TIẾT VIỆT NAM