SĐT: 
I. LỜI MỞ
Bất lực có tác động tiêu cực lớn đến đời sống tình dục của cả người nam lẫn bạn tình. Bất lực cũng là nguyên nhân gây ra trầm cảm, stress và giảm tự tin cho nam giới.
Bất lực ảnh hưởng lên nhiều nam giới với nhiều lý do khác nhau, các chuyên gia ước tính có đến 322 triệu người nam trên toàn cầu bị bất lực, rối loạn cương dương, vào năm 2025.
Các nghiên cứu cho thấy, nam giới tuổi càng cao tỷ lệ bất lực càng nhiều:, khoảng 40% bị bất lực ở tuổi 40 và gần 70% bị ảnh hưởng ở tuổi 70. Tính trung bình từ 45 tuổi trở lên, khi bắt đầu mãn nam (andropause), cứ mỗi năm tỷ lệ yếu sinh lý tăng lên 2%.
II. BẤT LỰC LÀ GÌ?
Bất lực, rối loạn cương dương, liệt dương, yếu sinh lý, impotence, erectile dysfunction, ED, xảy ra khi người nam không thể đạt được sự cương cứng, duy trì sự cương cứng hoặc xuất tinh một cách thích hợp. Trong y văn, bất lực thường được hiểu, định nghĩa, tương đương rối loạn cương dương. Trong thực tế lâm sàng, rối loạn cương dương được nhận diện qua ba dấu hiệu cơ bản là: (1) khó cương cứng dương vật, (2) khó giữ được sự cương cứng trong thời gian cần thiết để sinh hoạt tình dục và (3) giảm ham muốn tình dục (libido).
Trong hầu hết các trường hợp, rối loạn cương dương (bất lực), xảy ra khi lượng máu đến dương vật bị hạn chế, thể hang không đầy máu được, vì thế dương vật không thể cương cứng lên, và sinh hoạt tình dục không đạt được yêu cầu.
Cần phân biệt liệt dương, rối loạn cương dương là bệnh lý về sự cương cứng dương vật với suy sinh dục nam (hypogonadism), vô sinh nam (male infertility) và xuất tinh sớm (premature ẹaculation).
III. CƠ CHẾ GÂY RỐI LOẠN CƯƠNG DƯƠNG
1* Cấu tạo giải phẫu “cậu nhỏ”
Dương vật gồm có ba ống hình tròn là hai thể hang và một thể xốp, nằm song song nhau bao quanh bởi một lớp cân Buck’s fascia, lớp mô dưới da, và da dương vật.
Hai thể hang có cấu trúc những khoảng trống, cấu tạo bằng các mô cương, chạy dọc theo chiều dài phíá trên dương vật. Mô cương có cấu trúc là những hang nhỏ, đó là những chổ phình ra của động mạch xoắn, các hang này được bao bọc bằng các sợi cơ trơn, tùy theo sự co dãn của các sợi cơ trơn các thể hang này có thể phình to ra hay co nhỏ lại theo lượng máu chứa trong nó.
Thể xốp với niệu đạo nằm ở giữa lòng, phần cuối thể xốp nở ra tạo thành qui đầu.
Hệ mạch máu dương vật gồm các động mạch lưng, thể hang và thể xốp. Ðộng mạch thể hang là một hệ thống mạch máu chằng chịt, nó chia ra rất nhiều nhánh nhỏ, chạy dọc theo chiều dài dương vật, các nhánh này có hình xoắn nên gọi là động mạch xoắn. Tĩnh mạch sẽ thu nhận máu từ từ các hang mạch máu vào các tĩnh mạch nhỏ rồi từ đó đổ vào tĩnh mạch lưng nằm sâu trong các thể hang cuối cùng đổ vào tĩnh mạch bụng.
Dương vật được kiểm soát bằng một hệ thống thần kinh tự động gồm những dây thần kinh phó giao cảm đốt cùng giữ nhiệm vụ chính và những sợi thần kinh giao cảm từ đốt sống ngực thắt lưng kiểm soát sự phóng tinh và làm xìu dương vật
Một đường dẫn truyền thần kinh khác từ vỏ não xuống dương vật là đường dẫn của những yếu tố gây cương tâm lý, ví dụ như những kích thích nhận được từ mắt, tai, mũi … cũng ảnh hưởng đến chức năng cương dương.
2. Cơ chế “đứng lên” “nằm xuống” của dương vật
* Cơ chế thần kinh
Khi có một kích thích trực tiếp hay một ham muốn tình dục tâm lý, tín hiệu truyền về não bộ rồi được chuyển tiếp đến trung tâm gây cương ở tủy sống. Sau đó tín hiệu sẽ gởi tiếp đến mô cương nằm trong hai thể hang qua sự dẫn truyền của các sợi thần kinh thể hang.
Kết quả là: (1) Dãn nở các động mạch thể hang, động mạch xoắn và máu sẽ được bơm dồn vào hang, (2) Dãn các cơ trơn quấn quanh động mạch hang, hang mạch máu làm máu đến các hang nhiều hơn và (3) Các hang mạch máu càng dãn nở tiếp tục làm máu dồn lại càng nhiều, làm tăng áp lực trong hang, chèn ép các tĩnh mạch và gây cương cứng. Sau khi đạt cực khoái, “lên đỉnh”, và xuất tinh máu trong các hang từ từ thoát dần ra dương vật bớt cứng và xìu xuống.
* Các chất hóa học trung gian
Ba chất trung gian được biết rõ là Acetylcholine, chất Non-Adrenergic-Non Cholinergic (NANC) và cuối cùng là Nitric Oxide (NO). NO làm dãn cơ, tăng GMP (Guanosyl MonoPhosphate), và gây cương dương vật.
3. Năm mức độ cương dương
Theo Benkert sự cương cứng của dương vật được chia làm 5 độ:
* Độ 1: mềm xỉu;
* Độ 2: mềm mềm;
* Độ 3: dương vật nở to;
* Độ 4: cương đủ để giao hợp;
* Độ 5: cương rất cứng.
IV. NGUYÊN NHÂN & NGUY CƠ GÂY BẤT LỰC
Một số tình trạng sức khỏe có liên quan đến rối loạn cương dương, bao gồm các:bệnh sau:
* Bệnh đái tháo đường
* Thừa cân, béo phì
* Bệnh thận
* Bệnh đa xơ cứng
* Chấn thương tủy sống
* Chấn thương nghiêm trọng.
* Bệnh lý thần kinh ngoại biên
* Stress, lo âu, trầm cảm.
* Nồng độ hormone nam testosterone thấp.
* Nghiện, uống nhiều rượu
* Hút thuốc lá nhiều quá.
. V. ĐIỀU TRỊ
1. Khám chuyên khoa
Để tìm ra nguyên nhân và có lời khuyên, tư vấn của bác sĩ điều trị.
2. Sử dụng thuốc đặc hiệu
Có thể dùng các thuốc Sildenafil (Viagra), Tadalafil (Cialis, Adcirca), Vardenafil (Levitra, Staxyn) và Avanafil (Stendra)….
Đây là những thuốc ức chế chọn lọc phosphodiesterase typ 5 (PDE-5), là enzyme thoái biến guanosin monophosphat vòng (cGMP). Bình thường, oxyd nitric hoạt hóa enzyme guanylat cyclase có tác dụng kích động tổng hợp và làm tăng nồng độ cGMP; cGMP gây giãn cơ trơn. Khi PDE-5 bị ức chế nồng độ cGMP ở tế bào sẽ tăng lên cơ trơn thể hang sẽ giãn rộng và dương vật cương lên.
3. Nếu nồng độ testosterone thấp
Dùng liệu pháp hormone thay thế (hormone replacement therapy HRT). Dùng testosterone là cách hợp lý nhất trong các trường hợp này.
4. Phương pháp điều trị cho người không thích/thể dùng thuốc.
+ Máy bơm dương vật, thiết bị cương cứng chân không, chạy bằng tay hoặc chạy bằng pin giúp hút hết không khí ra ngoài, chân không được tạo ra sẽ rút máu dồn vào dương vật dẫn đến cương cứng.
+ Phẫu thuật và cấy ghép dương vật bằng những thanh bơm hơi hoặc có thể uốn cong đi vào dương vật giúp nam giới bất lực cương cứng khi sẵn sàng giao hợp.
VI. ĐÔI LỜI BÀN LUẬN
Bất lực, rối loạn cương dương, do nhiều nguyên nhân gây ra. Do đó, cần xác định nguyên nhân, nguy cơ gốc mới điều trị thành công hiệu quả. Ví dụ, do căn bệnh đái tháo đường thì trước tiên phải điều trị ổn định đường huyết; nếu nguyên nhân là tuổi già, thì phải dùng thuốc uống, hoặc thủ thuật phẫu thuật hỗ trợ….
Khá nhiều người nam bị rối loạn cương dương do tâm lý. Do đó, cần trao đổi với bạn tình để loại bỏ một số lo lắng, ức chế có thể gặp khiến người nam thoải mái, tự tin giúp sự cương dương dễ dàng, và quan hệ tình dục thoải mái hơn.
Ngoài ra người bệnh nên tham gia khoá hướng dẫn thể dục sinh lý, sexercise, để hỗ trợ thêm thuốc điều trị.
Cần lưu ý, thuốcđiều trị rối loạn cương khác biệt hoàn toàn với thuốc kích dục(aphrodisiac) là những chất làm tăng ham muốn, khoái cảm, hành vi tình dục và không ảnh hưởng đến sự cương cứng dương vật người nam [9].
. https://phulenghia.com/bo-duong-cuong-duong-va-kich-duc/ .
VII. THAM KHẢO
[1] What Is Impotence? Main Causes, Risk Factors, Ages & ED Treatment
What Is Impotence? Main Causes, Risk Factors, Ages & ED Treatment
[2] Common Causes of Impotence
https://www.healthline.com/health/erectile-dysfunction/common-causes-impotence
[3] What is erectile dysfunction?
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/erectile-dysfunction/symptoms-causes/syc-20355776
[4] Erectile Dysfunction
https://www.hopkinsmedicine.org/health/conditions-and-diseases/erectile-dysfunction
[5] Erectile Dysfunction
https://www.healthdirect.gov.au/erectile-dysfunction
[6] Erectile Dysfunction (Impotence)
https://www.medicinenet.com/erectile_dysfunction_ed_impotence/article.htm
[7] Rối loạn cương dương và cách khắc phục
[8] Rối loạn cương: Nguyên nhân, Triệu chứng, Điều trị, Phòng ngừa
[9] Bổ dương, cương dương, kích dục
[10] Rối loạn cương dương: Những điều nam giới không nên bỏ qua | SKĐS
TS .BS Trần Bá Thoại
Uỷ viên BCH Hội NỘI TIẾT VIỆT NAM