SĐT: 
I. LỜI MỞ
Trong điều trị bệnh, chúng ta chủ yếu dựa vào thuốc, phẫu thuật, vật lý trị liệu, miễn dịch trị liệu và điều chỉnh lối sống. Hiện nay, điện tử sinh học và “dược phẩm điện tử” đang là phương pháp điều trị mới đâng được sử dụng với nhiêu triển vọng.
Bài viết nhằm thông tin về điện tử sinh học và dược phẩm điên tử này..
II. ĐỊNH DANH
Y học điện tử sinh học (bioelectronic medicine) hoặc dược điện tử (electroceuticals) bao gồm việc sử dụng kích thích điện trong điều trị để tác động và thay đổi các chức năng sinh học hoặc phản ứng bệnh lý trong cơ thể của hệ thần kinh và các mô có thể kích thích (nervous system and excitable tissues).
Dược phẩm điện tử là một loại tác nhân trị liệu mới hoạt động bằng cách nhắm vào các mạch thần kinh của các cơ quan bệnh. Liệu pháp này liên quan đến việc lập bản đồ mạch thần kinh và truyền các xung thần kinh đến các mục tiêu cụ thể này. Xung điện được quản lý thông qua một thiết bị cấy ghép.
Dược pháp điện tử và điện y sinh học bao gồm liệu pháp giật điện giật (electroconvulsive therapy ECT), kích thích dây thần kinh phế vị (vagus nerve stimulation VNS), kích thích từ xuyên sọ lặp đi lặp lại (repetitive transcranial magnetic stimulation rTMS), kích thích não sâu (deep brain stimulation DBS), kích thích điện xuyên sọ (transcranial electrical stimulation tES) và các kỹ thuật kích thích não khác.
Trong hai thập kỷ qua, sự gia tăng đáng kể trong nghiên cứu đang tập trung vào dược điện tử, và các ứng dụng mới đã nổi lên như những lựa chọn thay thế đầy hứa hẹn cho các liệu pháp dược phẩm truyền thống và đối với các bệnh được coi là không thể điều trị được
III. DƯỢC ĐIỆN TỬ ĐÃ ÁP DỤNG TRONG BỆNH LÝ NÀO ?
1. Trên hệ tim mạch
Bên cạnh các ứng dụng về điều hòa nhịp tim, khử rung tim và tái đồng bộ, dược điện tử cũng hữu ích trong điều trị suy tim, rung tâm nhĩ, bệnh động mạch vành, viêm cơ tim, tăng huyết áp kháng thuốc, rối loạn nhịp nhanh nhĩ và thất, hoạt động điện vô mạch và đau thắt ngực dai dẳng.
2. Trên hệ thần kinh
Dược điện tử sử dụng thiết bị điện tử để kích thích và ghi lại hoạt động trong hệ thần kinh hiện đang được phát triển hoặc thử nghiệm đối với các tình trạng như đau thần kinh, động kinh, ngưng thở khi ngủ,
Một lĩnh vực quan trọng khác của ứng dụng kích thích thần kinh là hệ thống kích thích điện chức năng (functional electric stimulation FES) để phục hồi khả năng kiểm soát chuyển động, chức năng bàng quang và ruột hoặc hô hấp ở bệnh nhân bị chấn thương tủy sống.
Liên quan đến rối loạn thần kinh, các ứng dụng điện trị liệu còn bao gồm việc phát triển các thiết bị thần kinh giả, như ốc tai giả để phục hồi thính giác, võng mạc giả để phục hồi thị lực, thiết bị kích thích não sâu cho rối loạn vận động và trầm cảm, cũng như việc sử dụng giao diện não-máy phù hợp với rối loạn thần kinh. như điều khiển các hệ thống chân tay giả . Do đó, lĩnh vực này đang được mở rộng nhanh chóng, khám phá những khả năng mới để cải thiện các rối loạn thần kinh và cũng nghiên cứu các cơ chế cơ bản của bệnh tật. Để cải thiện các phác đồ phục hồi chức năng truyền thống, các liệu pháp kích thích điện mới đã được đề xuất nhằm thúc đẩy quá trình sửa chữa và tái tạo tế bào thần kinh ở các mô thần kinh bị tổn thương và kích hoạt lại các cơ chế dẻo thần kinh có thể hỗ trợ phục hồi các hoạt động chức năng cho các tổn thương của hệ thần kinh ngoại biên và trung ương.
3. Một số bệnh lý khác
Dược điện tử cũng đã đước áp dụng trong điều trị một số bệnh lý khác như đái tháo đường, viêm thấp khớp, béo phì, và một số bệnh không lây nhiễm, chuyển hóa khác…
III. ĐÔI ĐIỀU BÀN LUẬN
Trong điều trị bệnh, dùng thuốc chiếm một vị trí quan trong, là “cốt lõi” trong các bệnh lý nội khoa, không cần phẫu thuật. Tuy nhiên, việc dùng thuốc điều trị cũng có những nhược điểm như tác dụng phụ không mong muốn, hiệu quả giảm do kháng thuốc…đặc biệt sự tương tác khi phải dùng nhiều loại thuốc trên bệnh nhân lớn tuổi mang nhiều bệnh kèm nhau.
Mặt khác, để phát triển một loại thuốc mới, hiệu quả vô cùng gian nan: trung bình phải mất từ 10-15 năm, tiêu tốn từ 2-3 tỉ USD, và phải vượt qua các quy trình thử nghiệm tiền, lâm sàng và hậu kiểm rất nhiêu khê phức tạp với rủi ro thất bại khá cao.
Vì thế dươc phẩm điện tử electroceuticals là một phương pháp mới giúp ngành y tế có thêm phương tiện điều trị cho các bệnh lý hệ thần kinh và cho các tế bào, mô có thể kích thích (nervous system and excitable tissues)..
Hy vọng, trong tương lai, điện tử sinh học sẽ còn phát triển xa hơn, rộng hơn góp phần trong chẩn đoán và điều trị hiệu quả hơn.
IV. THAM KHẢO
[1] Electroceuticals in medicine – The brave new future
https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0019483217308131
[2] Electroceutical therapies for injuries of the nervous system
https://www.sciencedirect.com/topics/engineering/electroceuticals
[3] New Era of Electroceuticals: Clinically Driven Smart Implantable Electronic Devices Moving towards Precision Therapy
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8876842/
[4] Wearable and Implantable Electroceuticals for Therapeutic Electrostimulations
https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1002/advs.202004023
[5] Electroceuticals
https://www.scientificamerican.com/article/electroceuticals/
[6] Electroceuticals: emerging applications beyond the nervous system and excitable tissues
https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S016561472400049X
[7] Electroceutical and Bioelectric Therapy: Its Advantages and Limitations
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC9889897/
TS.BS Trần Bá Thoại
Ủy viên BCH Hội NỘI TIẾT VIỆT NAM