SĐT: 
Ngày 22/7, nghiên cứu quốc tế phối hợp giữa hãng GSK, Đại học Queen Mary London, University College London, Đại học Cambridge và Viện Y tế Berlin tại Charité Universitätsmedizin, Đức về hàng nghìn protein đo từ một giọt máu chứng minh khả năng của xét nghiệm protein máu để dự đoán sự khởi phát của nhiều loại bệnh khác nhau, được công bố trên tạp chí Nature Medicine.
Các nhà nghiên cứu đã sử dụng dữ liệu từ UK Biobank Pharma Proteomics Project (UKB-PPP), nghiên cứu proteomics lớn nhất cho đến nay với các phép đo cho khoảng 3.000 protein huyết tương từ một nhóm hơn 40.000 người tham gia từ UK Biobank được chọn ngẫu nhiên. Dữ liệu protein được liên kết với hồ sơ sức khỏe điện tử của những người tham gia. Các tác giả đã sử dụng các kỹ thuật phân tích tiên tiến để xác định chính xác, đối với mỗi bệnh, một ‘dấu hiệu’ từ 5 đến 20 protein quan trọng nhất để dự đoán.
Các nhà nghiên cứu báo cáo khả năng của các “chữ ký” protein (protein ‘signatures’) trong việc dự đoán sự khởi phát của 67 bệnh bao gồm bệnh đa u tủy, u lympho không Hodgkin, bệnh thần kinh vận động, xơ phổi và bệnh cơ tim giãn.
Các mô hình dự đoán protein hoạt động tốt hơn các mô hình dựa trên thông tin chuẩn, được ghi lại trên lâm sàng. Dự đoán dựa trên số lượng tế bào máu, cholesterol, chức năng thận và xét nghiệm đái tháo đường (hemoglobin glycated, HbA1c) hoạt động kém hơn so với các mô hình dự đoán protein đối với hầu hết các mẫu thử.
Lợi ích của bệnh nhân khi đo lường và thảo luận về nguy cơ đau tim và đột quỵ trong tương lai (‘điểm rủi ro tim mạch’) đã được xác lập rõ ràng. Nghiên cứu này mở ra những khả năng dự đoán mới cho nhiều loại bệnh, bao gồm cả các tình trạng hiếm gặp. Nhiều trong số các bệnh này hiện có thể mất nhiều tháng và nhiều năm để chẩn đoán và nghiên cứu này mang đến những cơ hội hoàn toàn mới để chẩn đoán kịp thời.
Những phát hiện này cần được xác nhận ở nhiều nhóm dân số khác nhau, bao gồm những người có và không có triệu chứng và dấu hiệu của bệnh, cũng như ở các nhóm dân tộc khác nhau.
Tác giả chính, Giáo sư Claudia Langenberg, Giám đốc Viện nghiên cứu Đại học Chăm sóc sức khỏe chính xác (PHURI) tại Đại học Queen Mary, London và Giáo sư Y học tính toán tại Viện Y tế Berlin thuộc Charité Universitätsmedizin, cho biết: “Việc đo một loại protein vì một lý do cụ thể, chẳng hạn như troponin để chẩn đoán cơn đau tim, là thông lệ lâm sàng tiêu chuẩn. Chúng tôi vô cùng phấn khích trước cơ hội xác định các dấu hiệu mới để sàng lọc và chẩn đoán từ hàng nghìn loại protein lưu hành và hiện có thể đo được trong máu người. Điều chúng tôi cần gấp là các nghiên cứu về protein ở các nhóm dân số khác nhau để xác nhận những phát hiện của chúng tôi, và các xét nghiệm hiệu quả có thể đo các protein liên quan đến bệnh theo các tiêu chuẩn lâm sàng bằng các phương pháp có giá cả phải chăng”.
Tác giả đầu tiên Tiến sĩ Julia Carrasco Zanini Sanchez, nghiên cứu sinh tại GSK và Đại học Cambridge khi đó và hiện là nghiên cứu sinh sau tiến sĩ tại PHURI, cho biết: “Một số protein đặc trưng của chúng tôi có hiệu suất tương tự hoặc thậm chí tốt hơn các protein đã được thử nghiệm về tiềm năng của chúng như các xét nghiệm sàng lọc, chẳng hạn như kháng nguyên đặc hiệu tuyến tiền liệt đối với ung thư tuyến tiền liệt. Do đó, chúng tôi vô cùng phấn khích về các cơ hội mà protein đặc trưng của chúng tôi có thể mang lại để phát hiện sớm hơn và cuối cùng là cải thiện tiên lượng cho nhiều bệnh, bao gồm các tình trạng nghiêm trọng như u tủy đa và xơ phổi vô căn. Chúng tôi đã xác định được rất nhiều ví dụ đầy hứa hẹn, bước tiếp theo là chọn các bệnh có mức độ ưu tiên cao và đánh giá dự đoán về protein của chúng trong bối cảnh lâm sàng”.
Đồng tác giả chính Tiến sĩ Robert Scott, Phó chủ tịch kiêm Trưởng khoa Di truyền học và Hệ gen người tại GSK, cho biết: “Một thách thức chính trong quá trình phát triển thuốc là xác định những bệnh nhân có nhiều khả năng được hưởng lợi từ các loại thuốc mới. Công trình này chứng minh lời hứa trong việc sử dụng các công nghệ proteomic quy mô lớn để xác định những cá nhân có nguy cơ cao trong nhiều loại bệnh khác nhau và phù hợp với cách tiếp cận của chúng tôi là sử dụng công nghệ để đào sâu hiểu biết của chúng tôi về sinh học và bệnh tật của con người. Các công trình tiếp theo sẽ mở rộng những hiểu biết này và cải thiện hiểu biết của chúng tôi về cách chúng được áp dụng tốt nhất để hỗ trợ cải thiện tỷ lệ thành công và tăng hiệu quả trong việc khám phá và phát triển thuốc”.
Nguồn Scientificinquirer July 22, 2024
Biên dịch TS.BS Trần Bá Thoại
Blood proteins predict the risk of developing more than 60 diseases