SĐT: 
I. LỜI MỞ
Vaccine ngừa COVID-19, đặc biệt các vaccine công nghệ “đột phá” mRNA của Pfizer-BioNTech và Moderna đã được WHO phê chuẩn cho phép sử dụng thường xuyên cho nhiều lứa tuổi.
Tuy nhiên, cũng có các chính trị gia và các nhóm chống biến đổi gene tiếp tục không chấp nhân, và tuyên bố công khai là sẽ không sử dụng loại vaccin này. Đặc biệt, sau khi TS. Carrie-Madej, D.O, Mỹ, lên một videoclip nhận định rằng vaccin mRNA có thể thay đổi bộ gen của con người [1].
Ở nước ta, khi theo kinh nghiệm của Âu-Mỹ cho tiêm chủng cho trẻ em từ 5 tuổi trở lên với các vaccine mRNA của Pfizer-BioNTech và Moderna cũng có những lo ngại. Ngoài những lập luận như: Trẻ thường mắc bệnh nhẹ, không triệu chứng, tỷ lệ nhập viện và tử vong không cao; Vaccine có thể có các tác dụng phụ, không mong muốn; còn có lý do “võ đoán” là vaccine ngừa COVID-19 mới được phát triển có thể ảnh hưởng lên bộ gene di truyền của con người, nên chần chừ chưa đưa con em đi tiêm chủng.
Thực hư thế nào? Vaccin mRNA có thay đổi, đột biến gene hay không?
II. QUÁ TRÌNH TỔNG HỢP PROTEIN
Tất cả các protein trong cơ thể đều được sinh tổng hợp trong tế bào chất (bào tương) theo quy trình tuần tự:
(1) Tổng hợp những mRNA (RNA thông tin) chép theo trình tự trên khuôn của DNA trong nhân tế bào,
(2) Các mRNA mới được tạo sẽ ra tế bào chất gắn với các ribosome (thể ribo),
(3)Tại các tiểu đơn vị ribosome liên kết với mRNA quá trình dịch mã diễn ra: các tRNA (RNA vận chuyển) sẽ mang đúng các acid amin tương ứng lần lượt với trình tự các bộ ba mã nucleotide trên mRNA liên kết peptide với nhau để tạo thành một chuỗi polypeptide rồi protein đa dạng….
III. VACCINE COVID-19 CÔNG NGHỆ mRNA
Hai loại vaccine của công ty Pfizer-BioNTech và Moderna được sản xuất với kỹ thuật đột phá đặc biệt, đó là kỹ thuật tổng hợp ra các mRNA nhân tạo.
Bình thường, tế bào cơ thể có những enzyme nuclease để phá hủy được các nucleic acid ngoại lai xâm nhập như các DNA, RNA của virus, vi khuẩn, tế bào lạ.. Nhưng, các mRNA tổng hợp nhân tạo trong loại vaccine này có chứa các base N analogue, các base N tương tự, ví dụ như guanine được methyl hóa, uridine được thay thế bằng N1 methylpseudouridine.
Nhờ các biến đổi gene này, vaccine mRNA không bị các endonuclease của tế bào phân hủy. Và để mRNA được ribosome dịch mã tổng hợp ra protein S rất giống protein S tự nhiên của SARS-CoV-2 thì các codon cũng như đuôi poly A của mRNA cũng phải được tối ưu hóa.
Ngoài ra, các phân tử mRNA tổng hợp nhân tạo được bọc trong các hạt nano lipid (lipid nano particle) được ion hóa để dễ dàng đi qua màng tế bào nhờ cơ chế nội bào tự nhiên.
Sau khi vào tế bào chất, vaccine mRNA được các ribosome của tế bào nằm sẵn trên lưới nội sinh dịch mã tổng hợp nên các protein S đưa ra ngoài tế bào và kích thích hệ miễn dịch.
IV. VACCINE mRNA KHÔNG GÂY ĐỘT BIẾN GENE
Trong quy trình phát triển ba loại vaccine COVID-19 có sử dụng công nghệ biến đổi gene đều không có tác động gì lên chuỗi DNA của nhiễm sắc thể, bộ gene, ở trong nhân tế bào.
Đặc biệt, vaccine mRNA chỉ hoạt động trong tế bào chất, phối hợp với các ribosome trên lưới nội sinh dịch mã để tổng hợp nên các protein S rồi đưa đưa ra ngoài tế bào đến kích thích hệ miễn dịch sinh kháng thể.
Do đó, có thể khẳng định có bằng chứng khoa học rằng, các vaccine công nghệ di truyền này không thể làm thay đổi, đột biến bộ gene của người sau khi được tiêm chủng.
V. BÀN VÀ KẾT LUẬN
Trong ba loại vaccin công nghệ gen, vaccin ‘vector virus’ đúng là một sinh vật biến đổi gen GMO thật sự. Các vaccin vectơ virus này adenovirus 5, 26 là virus gây cảm lạnh thông thường, làm phương tiện đưa chuỗi gen vào tế bào con người. Các adenovirus đã ghép nối cùng một chuỗi gen protein S của nCoV. Do đó, tiêm vaccin loại này đồng nghĩa là đưa một loại virus biến đổi gen, một GMO vào cơ thể. Các Adenovirus trong vaccin vector virus đã được sửa đổi gen không thể nhân lên, gây bệnh hoặc tích hợp vào DNA con người.
Những mRNA “biến đổi” trong các vaccine Pfizer-BioNTech và Moderna chỉ hoạt động trong trong tế bào chất, không bao giờ xâm nhập vào nhân tế bào nên không thể tương tác với DNA, nhiễm sắc thể, bộ gen, nên không thể gây ra bất kỳ thay đổi gen nào cả.
Như thế, các vaccine công nghệ di truyền, đặc biệt vaccine mRNA đang mở ra nhiều triển vọng, hứa hẹn để dự phòng COVID-19 hiện tại và ngay cả những bệnh dịch khác trong tương lai. Nghe đâu, những nhà khoa học phát minh ra công nghệ mRNA này đang được đề xuất giải Nobel y sinh năm sắp tới.
VI. TÀI LIỆU THAM KHẢO
[1] Nhận định của tiến sỹ Carrie Madej về vaccine Covid-19
[2] What is genetic modification?
[3] CRISPR
[4] Thực phẩm biến đổi gen: tốt hay xấu, lợi hay hại ?
[5] Thực phẩm biến đổi gene: hiện đại, tất yếu, nên chấp nhận
[6] Điều trị đái tháo đường thành công là nhờ công nghệ biến đổi gen
[7] Insulin công nghệ gene (gene engineering insulin)
[8] COVID-19 vaccines & genetic modification
[9] Genetically engineered vaccines: an overview
[10] Some COVID-19 vaccine using genetic engineering
[11] Fact Check-COVID-19 vaccines do not take away the human rights of recipients
[12] COVID-19 vaccines have weakened the anti-GMO movement
[13] Will genetically modified vaccines make Europe rethink “Frankenfood”?
[14] Ethics and safety of GMO and non-GMO vaccines COVID-19
TS.BS Trần Bá Thoại
BCH Hội NỘI TIẾT VIỆT NAM