I. LỜI MỞ
Thoát vị đĩa đệm cột sống có thể gặp ở nhiều lứa tuổi khác nhau, nhưng 60 – 65% bệnh nhân thuộc lứa tuổi 20 – 49, đây là lứa tuổi đang cống hiến và lao động sáng tạo cao của xã hội.
Phâu thuật nội soi là phương pháp điều trị ít xâm lấn cho người bệnh thoát vị đĩa đệm mức độ nặng với những ưu điểm như tỷ lệ thành công cao, thời gian hồi phục nhanh chóng và ít gây đau đớn. Tuy nhiên, phẫu thuật cần được chỉ định và thực hiện bởi bác sĩ chuyên khoa.
II, TỔNG QUAN VỀ THOÁT VỊ ĐĨA ĐỆM
Thoát vị đĩa đệm cột sống là tình trạng nhân nhầy của đĩa đệm bị dịch chuyển ra khỏi khoang giữa các đốt sống. Các nhân nhầy này tích tụ lâu ngày sẽ hình thành nhân thoát vị, chèn ép lên rễ thần kinh gây ra cơn đau đặc hiệu. Thoát vị đĩa đệm thường xảy ra tại cột sống thắt lưng hoặc cột sống cổ. Cơn đau sẽ lan rộng xuống các bộ phận thuộc nhóm cơ mặt sau, các nhóm cơ do rễ thần kinh bị nhân nhầy chèn ép chi phối.
Thoát vị đĩa đệm có 4 giai đoạn chính, bao gồm:
- Giai đoạn 1: Đĩa đệm bị phồng, biến dạng, vòng bao xơ không rách
- Giai đoạn 2: Vòng bao xơ có rách một phần, nhân nhầy thoát ra khiến đĩa đệm phình to
- Giai đoạn 3: Vòng bao xơ rách toàn phần. Nhân nhầy chèn ép lên ống sống hoặc rễ thần kinh
- Giai đoạn 4: Các biến chứng bắt đầu xuất hiện, ảnh hưởng để khả năng vận động, chức năng bàng quang và sức khỏe tâm thần của người bệnh
Phẫu thuật lấy thoát vị đĩa đệm cột sống được chỉ định cho những trường hợp:
- Thoát vị đĩa đệm có biến chứng thần kinh như yếu liệt vận động, rối loạn đại tiểu tiện
- Thoát vị đĩa đệm có các triệu chứng teo cơ, tê bì, dị cảm
- Người bệnh bị rối loạn chức năng bàng quang
- Không đáp ứng với các phương pháp điều trị bảo tồn như điều trị nội khoa, vật lý trị liệu, …
- Thoát vị đĩa đệm kèm theo các bệnh lý cột sống khác, như trượt đốt sống, hẹp ống sống,…
III. CÁC PHẪU THUẬT THOÁT VỊ ĐĨA ĐỆM
Ba phẫu thuật lấy thoát vị đĩa đệm cột sống chủ yếu là:
1. Phẫu thuật mở truyền thống
Là những đai phẫu thuật phức tạp. Người bệnh phải được gây mê toàn thân, vết mổ rộng, thời gian giảm đau, hồi phục lâu dài.
2. Vi phẫu thoát vị đĩa đệm qua hệ thống ống nong
Sử dụng kính vi phẫu thế hệ mới với vết mổ nhỏ kích thước ~ 2-3 cm. Người bệnh được gây mê cục bộ trong suốt quá trình. Vi phẫu là một kỹ thuật tiên tiến, giúp người bệnh có thể giảm hoàn toàn cơn đau và triệu chứng ngay sau khi cuộc phẫu thuật kết thúc.
3. Nội soi lấy khối thoát vị
Phẫu thuật viên rạch vết mổ nhỏ có đường kính bằng kích thước cây bút bi để đưa dụng cụ nội soi vào, tiếp cận trực tiếp với cột sống bị thoát vị đĩa đệm. Sau đó tách bỏ nhân đĩa đệm ra khỏi rễ thần kinh, tủy sống.
IV. NỘI SOI THOÁT VỊ ĐĨA ĐÊM
1. Chỉ định
* Khi ca bệnh thoát vị đĩa đệm không thể điều trị bảo tồn hoặc có biến chứng thần kinh.
* Các biến chứng khác như rối loạn cảm giác, rối loạn chức năng bàng quang, suy giảm khả năng vận động, đi lại
* Người bệnh có những bệnh lý nặng, hoặc có các triệu chứng bất thường khác
2. Ưu điểm
- Tỷ lệ thành công cao
- Thời gian phẫu thuật ngắn và vết mổ nhỏ, hạn chế khả năng nhiễm trùng trong lúc phẫu thuật và hậu phẫu
- Thời gian hồi phục nhanh. Các triệu chứng giảm ngay rõ rệt sau khi phẫu thuật hoàn tất
- Vết mổ nhỏ giúp hạn chế khả năng các dây thần kinh và mô cơ xung quanh bị tổn thương
3. Quy trình phẫu thuật
- Bác sĩ thực hiện gây mê toàn thân hoặc gây tê cục bộ
- Dựa trên vị trí cần lấy nhân đệm, xác định vùng da cần mổ
- Tạo vết rạch da dưới 1cm để đặt dụng cụ nội soi
- Tiếp cận đĩa đệm cần xử lý thông qua hệ thống camera nội soi
- Tiếp cận nhân nhầy và tiến hành lấy phần mô thoát vị ra bên ngoài, tiếp tục đến khi rễ thần kinh được giải phóng hoàn toàn
- Sau khi nội soi lấy thoát vị đĩa đệm cột sống hoàn thành, bác sĩ lấy dụng cụ ra khỏi cơ thể người bệnh và khâu vết mổ
4. Hậu phẫu
Đây là giai đoạn quan trọng quyết định thời gian lành bệnh. Những triệu chứng và cơn đau do thoát vị sẽ biến mất sau phẫu thuật. Tuy nhiên, người bệnh cần tích cực chăm sóc sức khỏe chung đúng cách để vết mổ nhanh lành, đồng thời tập luyện đúng cách giúp phục hồi khả năng đi lại, vận động sau phẫu thuật.
Những mốc quan trọng mà người bệnh cần lưu ý trong giai đoạn hậu phẫu:
- Có thể đi lại bình thường sau 1 ngày, thậm chí có thể xuất viện
- Thời gian phục hồi hoàn toàn là 6 tuần
- 1 – 2 tuần đầu, người bệnh không nên vận động mạnh, thực hiện các chuyển động cúi gập người, hoặc có tác động lực lớn lên cột sống
- Từ tuần 2 – 4, người bệnh có thể vận động nhẹ nhàng và tập vật lý trị liệu theo giáo án của kỹ thuật viên
5. Biến chứng
- Chảy máu
- Rách màng cứng
- Tổn thương các rễ thần kinh
- Chức năng thần kinh không cải thiện hoặc cải thiện chậm
- Thoát vị đĩa đệm tái phát
- Rối loạn chức năng bàng quang
V. NHỮNG LƯU Ý
Nội soi lấy thoát vị đĩa đệm cột sống là phương pháp hiện đại, ưu việt, tuy nhiên không phải ai cũng cần thực hiện phương pháp này. Để phát huy tác dụng tốt nhất, người bệnh cần thăm khám trực tiếp với bác sĩ chuyên khoa phẫu thuật thần kinh – cột sống để được chẩn đoán bệnh và mức độ nghiêm trọng.
Người bệnh cần thông báo cho bác sĩ đầy đủ về tiền sử và bệnh sử chi tiết để bác sĩ có thể xem xét cần thiết để thực hiện phẫu thuật thoát vị đĩa đệm hay không.
Ngoài ra, người bệnh cũng cần chú ý chăm sóc hậu phẫu để rút ngắn thời gian hồi phục, nhận biết sớm các dấu hiệu bất thường và kịp thời xử lý. Người bệnh sau phẫu thuật cần:
- Không lạm dụng thuốc giảm đau. Tốt nhất nên hỏi ý kiến bác sĩ điều trị.
- Tập vật lý trị liệu và sử dụng các biện pháp phục hồi chức năng phù hợp.
- Duy trì chế độ ăn cân bằng dinh dưỡng và lành mạnh. Bổ sung thực phẩm giàu collagen, vitamin D và canxi…
VI. THAM KHẢO
[Video 1] Phẫu thuật nội soi điều trị thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng | BV Việt Đức
[Video 2] PHẪU THUẬT NỘI SOI LẤY THOÁT VỊ ĐĨA ĐỆM CỘT SỐNG THẮT LƯNG | TS. Nguyễn Hoàng Long
[1] Nội soi lấy thoát vị đĩa đệm cột sống
https://tamanhhospital.vn/noi-soi-lay-thoat-vi-dia-dem-cot-song/
[2] Nội soi lấy thoát vị đĩa đệm cột sống
[3] Nội soi lấy thoát vị đĩa đệm cột sống
https://bvnghean.vn/phau-thuat-noi-soi-lay-thoat-vi-dia-dem-cot-song/
[4] Nội soi lấy thoát vị đĩa đệm cột sống
https://www.bvdhydcantho.com/detail_article?id=711
[5] Điều trị thoát vị đĩa đệm cột sống
https://www.benhvien108.vn/phau-thuat-dieu-tri-thoat-vi-dia-dem-cot-song-that-lung.htm
[6] Nội soi lấy thoát vị đĩa đệm cột sống
https://ykhoavietduc.com/phau-thuat-noi-soi-dieu-tri-thoat-vi-dia-dem-tai-benh-vien-da-khoa-viet-duc.htm
TS.BS Trần Bá Thoại
Ủy viên BCH Hội NỘI TIẾT VIỆT NAM