SĐT: 
I. LỜI MỞ
Với công nghệ gene di truyền, các nhà khoa học dễ dàng tổng hợp nhiều loại protein khác nhau trong phòng thí nghiệm. Một trong các protein đó là các kháng thể đơn dòng (monoclonal antibodies), lại kháng thể đang được sử dụng rất nhiều trong điều trị cả bệnh lây nhiễm như COVID-19 lẫn không lây nhiễm như ung thư, Alzheimer ,,,
Bài viết đưa lại một số thông tin cơ bản về protein kháng thể đơn dòng này
II. ĐỊNH DANH
Kháng thể đơn dòng, moAbs, mAbs, là các protein được tổng hợp từ phòng thí nghiệm hoạt động giống như các kháng thể trong cơ thể con người. Tên chung của các sản phẩm thường có đuôi là “mab” .
Cũng như các kháng thể khác của hệ thống miễn dịch, các kháng thể đơn dòng cũng tìm kiếm các kháng nguyên (vật lạ) để tiêu diệt chúng.
Từ “đơn dòng” để chỉ rằng các kháng thể này được tạo ra trong phòng thí nghiệm là các dòng vô tính. Chúng là bản sao chính xác của một kháng thể.
Khác biệt với các kháng thể đa dòng, polyclonal antibodies, các kháng thể đơn dòng đến từ một dòng vô tính và chỉ liên kết với một kháng nguyên. Các kháng thể đa dòng đến từ một số loại tế bào miễn dịch khác nhau và sẽ liên kết với nhiều kháng nguyên.
III. CÁCH SẢN XUẤT KHÁNG THỂ ĐƠN DÒNG
Kháng thể đơn dòng có thể được sản xuất qua hai phương pháp:Trong phòng thí nghiệm (in vitro) sử dụng dòng tế bào trong dụng cụ thủy tinh, và Trong thực tế (in vivo) sử dụng động vật sống như chuột
1. Phương pháp trong ống nghiệm
Các kháng thể đơn dòng được tạo ra bằng cách kết hợp các tế bào lympho B sản xuất kháng thể kích hoạt với các tế bào u tủy (myeloma cells). Tác nhân dung hợp có thể là một loại virus khiếm khuyết (virus Sendai) hoặc các hóa chất như polyetylen glycol.
Tế bào lai, được tạo ra do kết quả của sự hợp nhất này, sở hữu 2 đặc tính: Tăng trưởng vô hạn của tế bào u tủy, và Có thể sinh tổng hợp kháng thể của tế bào lympho B.
2. Phương pháp trên cơ thể sống
Phương pháp này bao gồm các bước sau.
1. Đầu tiên, một động vật, như chuột, thỏ, v.v., được chủng ngừa bằng một loại kháng nguyên phù hợp tương ứng với kháng thể đơn dòng mong muốn..
2. Việc chủng ngừa được thực hiện trong vài tuần cho đến khi nồng độ kháng thể trong máu chuột đạt mức mong muốn.
IV. CÁC ỨNG DỤNG CỦA KHÁNG THỂ ĐƠN DÒNG
Hiện nay, các kháng thể đơn dòng đã được sử dụng để chẩn đoán, điều trị bệnh và nghiên cứu:
1. Là chất dò tìm (probe) để xác định vật liệu trong phòng thí nghiệm hoặc kit test thử nghiệm như thử thai hoặc rụng trứng.
2. Để định loại mô và máu sử dụng trong cấy ghép.
3. Để chẩn đoán.
4. Để điều trị bệnh.
V. CÁC BỆNH ĐƯỢC ĐIỀU TRỊ KHÁNG THỂ ĐƠN DÒNG
Kháng thể đơn dòng đã được sử dụng để điều trị các bệnh lý:
* Bệnh ung thư,.
* Thải ghép nội tạng.
* Rối loạn viêm và tự miễn dịch, bao gồm cả dị ứng,
* Nhiễm trùng, bao gồm cả COVID-19. * Loãng xương. * Bệnh lý mắt. * Chứng đau nửa đầu (migraine). * Tăng cholesterol máu, * Bệnh lý hệ thần kinh như Alzheimer.
VI. NHỮNG ƯU ĐIỂM
Lợi thế chính của việc sử dụng các kháng thể đơn dòng là thành công hơn trong việc điều trị một số bệnh, chẳng hạn như một số bệnh ung thư.
Một ưu điểm khác của các kháng thể đơn dòng là chính xác hơn các phương pháp điều trị khác. Điều này giúp cải thiện hiệu quả và có thể làm giảm một số tác dụng phụ.
Chất lượng kháng thể đơn dòng là tiêu chuẩn vàng cho tất cả các lô hàng sản xuất, sử dụng trong điều trị cũng như để chẩn đoán.
Giờ đây, chúng ta đã có thể tạo ra các kháng thể đơn dòng với số lượng lớn.
VII. NGUY CƠ VÀ BIẾN CHỨNG
Phản ứng truyền dịch (infusion reactions) là phổ biến và thường xảy ra trong hoặc ngay sau khi điều trị bằng kháng thể đơn dòng.
Những nguy cơ nghiêm trọng nhưng hiếm gặp liên quan đến các phản ứng không mong muốn của hệ thống miễn dịch, như sốc phản vệ, bão cytokine (CRS) và bệnh huyết thanh.
Một số nguy cơ liên quan đến liệu pháp kháng thể đơn dòng lđến từ căn bệnh đang được điều trị. ví dụ, hội chứng ly giải khối u là một tình trạng thường do điều trị ung thư gây ra và có thể dẫn đến suy thận…
VIII. THAM KHẢO
[1] https://en.wikipedia.org/wiki/Monoclonal_antibody
[2] https://my.clevelandclinic.org/health/treatments/22246-monoclonal-antibodies
[3] https://microbenotes.com/monoclonal-antibodies-types-uses-and-limitations/
[4] https://www.britannica.com/science/monoclonal-antibody
[5] https://www.cancer.gov/about-cancer/treatment/types/immunotherapy/monoclonal-antibodies
[6] https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/cancer/in-depth/monoclonal-antibody/art-20047808
[7] https://www.verywellhealth.com/monoclonal-antibody-6890067
[8] https://www.studyread.com/production-of-monoclonal-antibodies-steps/
[9] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC9134727/
[10] https://www.intechopen.com/chapters/51512
TS.BS Trần Bá Thoại
BCH Hội NỘI TIẾT VIỆT NAM
.