HỘI CHỨNG CHÂN KHÔNG YÊN (Restless Legs Syndrome)

     1. NGUYÊN NHÂN

    Trong đa số, nguyên nhân hội chứng chân không nghỉ thường không rõ ràng.

    * Hội chứng có thể liên quan đến di truyền, nhiều thành viên trong cùng gia đình cùng mắc và khởi phát triệu chứng trước tuổi 40. Hiện nay đã xác định được 5 nhiễm sắc thể chứa gen liên quan.

  * Hội chứng có liên quan đến rối loạn dẫn truyền ở vòng nối các hạch nền trong não sử dụng dopamin làm chất dẫn truyền. Sự gián đoạn của những con đường này gây nên các vận động không tự chủ. Có bằng chứng cho rằng nồng độ sắt trong não thấp cũng có thể gây ra chân không nghỉ.

  * Hội chứng cũng liên quan đến các yếu tố hoặc các điều kiện sau:

      + Các bệnh mạn tính như suy thận, đái tháo đường, và bệnh lý thần kinh ngoại vi.

      + Một số thuốc như thuốc chống nôn, thuốc chống loạn thần… 

     + Mang thai, đặc biệt là trong 3 tháng cuối, các triệu chứng biến mất sau khi sinh.

     + Uống rượu và thiếu ngủ cũng có thể làm nặng thêm hoặc gây ra triệu chứng ở một số cá nhân.

    2. NGUY CƠ

    Một số yếu tố nguy cơ chân không nghỉ gồm:

• Bệnh lý thần kinh ngoại biên: Tổn thương các dây thần kinh ở bàn tay và bàn chân đôi khi do các bệnh mãn tính như đái tháo đường và nghiện rượu.
• Thiếu sắt: Ngay cả khi không bị thiếu máu, thiếu sắt có thể gây ra hoặc làm trầm trọng thêm. Nếu bệnh nhân có tiền sử xuất huyết dạ dày hoặc ruột, kinh nguyệt ra nhiều hoặc hiến máu nhiều lần, có thể bị thiếu sắt. Suy thận cũng có thể bị thiếu sắt và thường thiếu máu. 
• Các tổn thương trên tủy sống do bệnh lý, chấn thương  gây mê tủy sống.
• Bệnh Parkinson: Đặc biệt ở người bệnh Parkinson có dùng một số thuốc chủ vận dopaminergic.

    V. CHẨN ĐOÁN & ĐIỀU TRỊ

   1. CHẨN ĐOÁN 

   Chẩn đoán hội chứng chân không nghỉ thường dựa trên các tiêu chí của Nhóm Nghiên cứu Hội chứng Chân không nghỉ Quốc tế (International Restless Legs Syndrome Study Group – IRLSSG) sau:

   * Cảm giác cần di chuyển, rung lắc chân mạnh, không cưỡng lại được vì cảm giác khó chịu.

   * Các triệu chứng tăng lên khi đang nghỉ ngơi, ngồi hoặc nằm.

   * Các triệu chứng thuyên giảm một phần hoặc tạm thời nhờ vận động, đi bộ, kéo căng cơ.

    * Các triệu chứng nặng, tồi tệ hơn vào ban đêm.

 Bác sĩ tiến hành khám sức khỏe cần: 

   * Xét nghiệm máu tổng quát, đặc biệt đối với tình trạng thiếu sắt, để loại trừ các nguyên nhân khác có thể gây ra hội chứng.

   * Khám chuyên khoa thần kinh để đánh giá chất lượng giấc ngủ.

   2. ĐIỀU TRỊ

  a. Điều chỉnh lối sống

  Các trường hợp hội chứng chân không yên nhẹ có thể không cần bất kỳ phương pháp điều trị nào, ngoài việc thực hiện một vài thay đổi về lối sống. Bao gồm:

   * Mẹo đi ngủ tốt: tuân theo nghi thức đi ngủ thường xuyên, ngủ đúng giờ và tránh uống rượu và caffeine vào chiều, đêm khuya
    * Bỏ thuốc lá nếu bạn hút thuốc
    * Tập thể dục thường xuyên vào ban ngày

  b. Thuốc nội khoa

   Áp dụng cho các ca hội chứng chân không yên trung bình và nặng.

• Thuốc làm tăng dopamine trong não: Rotigotine và pramipexole đã được FDA phê duyệt để điều trị chân không nghỉ từ trung bình đến nặng. 
• Thuốc chống động kinh, như gabapentin, pregabalin và gabapentinosystemcarbil.
• Thuốc giãn cơ và thuốc ngủ: được chỉ định nếu không có phương pháp điều trị nào khác.
• Thuốc gây nghiện: Được sử dụng chủ yếu để làm giảm các triệu chứng nghiêm trọng, như tramadol, codeine, oxycodone và hydrocodone.

    VI. ĐÔI LỜI BÀN LUẬN

  Hội chứng chân không yên khá phổ biến. Thống kê của USCDC cho thấy, khoảng 7% đến 10% dân số Mỹ mắc hội chứng chân không yên này, Người da trắng, và phụ nữ mang thai tỷ lệ mắc bệnh cao hơn. Nguy cơ mắc hội chứng chân không nghỉ tăng lên ở người cao tuổi.

  Dù hội chứng không là bệnh lý nghiêm trọng, nhưng các triệu chứng có thể gây khó chịu như khó ngủ, thức giấc giữa chừng. Mất ngủ ban đêm gây buồn ngủ quá mức vào ban ngày, lâu ngày gây suy giảm chất lượng cuộc sống rõ rệt và có thể dẫn đến lo âu, trầm cảm. Do đó, người bệnh cần được khám, tư vấn, điều trị và dự phòng tốt để chât lượng soongas được cải thiện tốt hơn.  

 VII. THAM KHẢO

 [1] Restless legs syndrome

https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/restless-legs-syndrome/symptoms-causes/syc-20377168